Η ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΥ
Ἡ μόνη πατερική ὁδός ἀντιδράσεως
εἰς τήν ἀποστασίαν ἀπό τήν ᾿Ορθοδοξίαν
Οἱ ῞Αγιοι Πατέρες μᾶς διδάσκουν ὅτι ὁ μόνος τρόπος ἀντιδράσεως πρέπει νά εἶναι ἡ διακοπή τοῦ μνημοσύνου τοῦ ὀνόματός των καί ἡ ἐκκλησιαστική κοινωνία μετ᾿ αὐτῶν. Μόνον μέ αὐτόν τόν τρόπο ἐνδέχεται νά συνετισθοῦν καί νά ἀλλάξουν πορείαν. ῾Ο Καθηγητής κ. Παναγιώτης ῾Ηλιόπουλος εἰς πρόσφατον ὁμιλία του ἀνέφερε σχετικά παραδείγματα ἀπό τήν ἱστορίαν τῆς ᾿Εκκλησίας.Ὅταν οἱ ῞Αγιοι Πατέρες συναντοῦσαν κληρικό πού δέν ὀρθοτομοῦσε τόν λόγο τῆς ἀληθείας, ἦταν δηλαδή αἱρετικός, δέν συμπροσεύχονταν καί δέν συλλειτουργοῦσαν μαζί του,ἔπαυαν δέ νά ἀναφέρουν τό ὄνομά του στίς ἱερές ἀκολουθίες (διακοπή μνημοσύνου) ἄν ἦταν ποιμένας τους.
Στή συνέχεια θά ἀναφέρω ἀπό τήν ἱστορία τῆς ᾿Εκκλησίας μερικά περιστατικά διακοπῆς μνημοσύνου, Πατριαρχῶν Κων/πόλεως κυρίως, ἀπό κορυφαίους πατέρες τῆς ἐκκλησίας, πού ἔκαναν μάλιστα πρό Συνοδικῆς ἀποφάσεως, μερικές δέ φορές μετά ἀπό αἱρετικές ψευδοσυνόδους.
1- Μέ ἀπόφαση τῆς ἐν ᾿Αντιοχείᾳ Συνόδου 379, ἐστάλη στήν Κων/πολη, πρός ἐνίσχυση τῶν ἐκεῖ ᾿Ορθοδόξων, ὁ ῞Αγιος Γρηγόριος ὁ Ναζιανζινός. ῞Οταν ἔφτασε στή Βασιλεύουσα ὁ ῞Αγιος Γρηγόριος δέν μνημόνευε τόν Πατριάρχη Δημόφιλο, καθότι ἀρειανός. ῞Οταν μετά δύο χρόνια συνῆλθε ἡ Β´ Οἰκουμενική
Σύνοδος (381), ὄχι μόνο δέν ἐτιμώρησε τόν ῞Αγιο Γρηγόριο, ἀλλά καί τόν ἐξέλεξε πρόεδρο τῆς Συνόδου.
2- ῞Οταν τό 428 ἔγινε Πατριάρχης Κων/πόλεως ὁ αἱρετικός Νεστόριος, οἱ ᾿Ορθόδοξοι κληρικοί ἔπαυαν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον νά τόν μνημονεύουν στίς ἱερές ἀκολουθίες, ἐνῶ ὁ λαός ἔβγαινε ἀπό τίς ἐκκλησίες πού μνημόνευαν τό ὄνομά του κραυγάζοντας «βασιλέα ἔχομεν,ἐπίσκοπον οὐκ ἔχομεν».
῾Ο τότε πατριάρχης ᾿Αλεξανδρείας ῞Αγιος Κύριλλος, σέ ἐπιστολές του πρός τόν κλῆρο καί τόν λαό τῆς Κων/πόλεως παρότρυνε σέ ἀγῶνα καί στή διακοπή τοῦ μνημοσύνου τοῦ Νεστορίου. Πρέπει νά σημειώσουμε ὅτι ὅλα αὐτά ἔγιναν 3 χρόνια περίπου πρίν συνέλθει ἡ Γ´ Οἰκουμενική Σύνοδος (431), ἡ ὁποία κατεδίκασε τόν Νεστόριο καί δικαίωσε τή στάση τῶν ᾿Ορθοδόξων, πού εἶχαν διακόψει κάθε κοινωνία μαζί του.
3- ῞Εβδομος αἰῶνας Κων/πολη. ᾿Εμφανίζεται τότε ἡ
αἵρεση τοῦ μονοθελητισμοῦ.῞Ολοι οἱ πατριάρχες εἶχαν δεχτεῖ τήν αἵρεση αὐτή. Τή σημαία τῆς ὀρθῆς πίστεως κράτησαν δύο μοναχοί· ὁ ῞Αγιος Μάξιμος ὁ ῾Ομολογητής καί ὁ Σωφρόνιος, ὁ μετέπειτα Πατριάρχης ῾Ιεροσολύμων. ῾Ο ῞Αγιος Μάξιμος
διέκοψε τό μνημόσυνον τῶν αἱρετικῶν Πατριαρχῶν Κων/πόλεως, γι' αὐτό καί διώχτηκε σκληρά. Τόν ἀναθεμάτισαν, τοῦ ἔκοψαν τό δεξί του χέρι, τοῦ ἔκοψαν τή γλῶσσα καί τόν ἐξόρισαν στόν Καύκασο σέ ἡλικία 80 ἐτῶν. ῞Ολα αὐτά συνέβησαν εἴκοσι χρόνια τουλάχιστον πρίν συνέλθει ἡ ΣΤ´ Οἰκουμενική Σύνοδος (680), δεκαοχτώ χρόνια μετά τόν θάνατο τοῦ ῾Αγίου Μαξίμου (662) ἡ ὁποία ἐδικαίωσε τόν ἀγῶνα τοῦ ῾Αγ. Μαξίμου καί καταδίκασε πέντε Πατριάρχες.
4- Πρώτη φάση Εἰκονομαχίας (758-787). ᾿Αγωνίζεται τότε μέ ζῆλο ὁ μεγάλος πατέρας καί διδάσκαλος τῆς ἐκκλησίας ῞Αγ. ᾿Ιωάν. ὁ Δαμασκηνός (680-754). Τοῦ ἔκοψαν τό δεξί του χέρι, τό ὁποῖο ἀποκαταστάθηκε θαυματουργικά, μέ θερμή προσευχή στήν εἰκόνα τῆς Παναγίας,ἐνῶ ἡ Εἰκονομαχική σύνοδος τοῦ 754 τόν ἀναθεμάτισε. ῎Ας ἀκούσουμε τό φαιδρό ἐκεῖνο ἀνάμεθα. «Μανσούρ τῷ κακωνύμῳ καί σαρακινόφρονι, ἀνάθεμα. Τῷ εἰκονολάτρῃ καί φαλσογράφῳ, ἀνάθεμα. Τῷ τοῦ Χριστοῦ ὑβριστῇ καί ἐπιβούλῳ τῆς βασιλείας, ἀνάθεμα. Τῷ τῆς ἀσεβείας διδασκάλῳ καί παρερμηνευτῇ τῆς θείας γραφῆς, ἀνάθεμα!»
῾Η Ζ´ Οἰκουμενική Σύνοδος (787), πού ἔγινε 33 χρόνια μετά τόν θάνατο τοῦ ῾Αγ.᾿Ιωάννου (754) τόν ἐδικαίωσε πανηγυρικά, ἐξαπέλυσε δέ φρικτά ἀναθέματα κατά τῶν εἰκονομάχων καί ὅλων τῶν αἱρετικῶν, ὅπως ἀκούσαμε στό Συνοδικό τήν Κυριακή τῆς ᾿Ορθοδοξίας.
5- Δεύτερη φάση Εἰκονομαχίας (813-843). ῾Ο ῞Αγ. Θεόδωρος ὁ Στουδίτης (759-826) ὁ ἄκαμπτος αὐτός μαχητής, τρεῖς φορές διέκοψε τό μνημόσυνο Πατριαρχῶν Κων/πόλεως. Οἱ δύο ἐξ αὐτῶν ἦσαν γιά ἕνα παράνομο γάμο. Κακοποιήθηκε δεινά, καθαιρέθηκε, ἀναθεματίστηκε καί ἐξορίστηκε ἀπό τούς εἰκονομάχους. Καί ὅλα αὐτά μετά ἀπό δύο εἰκονομαχικές συνόδους, 754 καί 815, ἐνῶ ἕνα μέρος τῶν
ἀγώνων τοῦ ῾Αγίου Θεοδώρου ἦταν πρίν τήν Ζ´ Οἰκουμενική Σύνοδο (787).Κοιμήθηκε τό 826, δηλαδή 17 χρόνια πρίν ἀπό τήν ἀναστήλωση τῶν ἱερῶν εἰκόνων καί τόν θρίαμβο τῆς ᾿Ορθοδοξίας (843).
6- ῾Ο Πατριάρχης Κων/πόλεως ῞Αγιος Γερμανός (1222-1240), σέ ἐπιστολή του πρός Κυπρίους κληρικούς (1229), πού μνημόνευαν Λατίνους ἐπισκόπους, κατόπιν ἀφόρητης βίας(Λατινοκρατία), ἀπαγορεύει κάθε οἰκονομία στό θέμα τοῦ μνημοσύνου, ἔναντι οἱουδήποτε τιμήματος. Τότε βέβαια πολλοί ἐδιώχθησαν καί εἶχαν μαρτυρικό τέλος. Στήν ἐπιστολή του αὐτή ὁ Πατριάρχης ἀναφέρει μεταξύ ἄλλων·
«῞Οσοι τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας ἐστέ τέκνα γνήσια, φεύγειν ὅλῳ ποδί τῇ Λατινικῇ ὑποταγῇ, καί μηδέ εὐλογίαν ἐκ τῶν χειρῶν αὐτῶν λαμβάνειν τήν τυχοῦσαν. Κρεῖσσον γάρ ἐστί ἐν τοῖς οἴκοις ὑμῶν προσεύξασθαι κατά μόνας, ἡ ἐπ' ἐκκλησίας συνάγεσθε μετά Λατινοφρόνων» (Κ.Σάθα·Μεσαιωνική
βιβλιοθήκη, Βενετία 1873-᾿Αθῆναι 1972, τόμος Β´, σελ. 18).
7- Σύνοδος τῆς Λυών (1274). ᾿Αποφασίστηκε ἡ ἕνωση τῶν ἐκκλησιῶν. Κλῆρος καί λαόςἀντέδρασε ἔντονα. ῾Αγιορεῖτες Πατέρες ἔστειλαν στόν Αὐτοκράτορα Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγο τόν ἀζυμίτη, μνημειώδη ὁμολογιακή ἐπιστολή καί στή συνέχεια διέκοψαν τό μνημόσυνο τοῦ Λατινόφρονα Πατριάρχου ᾿Ιωάννου τοῦ Βέκκου. Τό 1280 καταφθάνουν στό ῞Αγιο ῎Ορος Αὐτοκράτορας καί Πατριάρχης μέ στρατό, ἀποφασισμένοι νά ἐπιβάλλουν τό μνημόσυνο διά τῆς βίας. ῞Οσοι πατέρες ἔμειναν σταθεροί,μαρτύρησαν, καί ἑορτάζονται ἀπό τήν ἐκκλησία ὡς ῾Οσιομάρτυρες. Οἱ ᾿Ιβηρίτες ἐβλήθησαν στή θάλασσα καί ἡ μνήμη τους τελεῖται 13
Μαΐου. Οἱ Ζωγραφῆτες ἐκάησαν στόν πύργο τῆς Μονῆς καί ἑορτάζουν 22Σεπτεμβρίου. Οἱ Βατινοπεδινοί ἐτελειώθησαν δι' ἀγχόνης καί τιμῶνται στίς 4 ᾿Ιανουαρίου. Οἱ ἐν Καρυαῖς ἐτελειώθησαν ἄλλοι δι' ἀγχόνης
καί ἄλλοι διά ξίφους, ἑορτάζουν 5 Δεκεμβρίου. ῞Ολα αὐτά ἔγιναν ἕξι χρόνια μετά τήν ψευδοσύνοδο τῆς Λυῶν (1274) καί τέσσερα χρόνια πρό τῆς Συνόδου τῆς Κων/πόλεως (1284), μέ τήν ὁποίαν ἀποκηρύχτηκε ἡ
ἕνωση τῆς Λυών καί καθαιρέθηκε ὁ Πατριάρχης ᾿Ιω. Βέκκος.
8- ῾Ησυχαστική ἔρις 14ος αἰ. ῾Ο παπικός μοναχός Βαρλαάμ ὁ Καλαβρός, ἔρχεται στήν ᾿Ανατολή ὑποδύεται τόν ζηλωτή ᾿Ορθόδοξο, καί διαδίδει τά σαθρά δόγματα τοῦ παπισμοῦ,προκαλώντας σύγχυση, καί χλευάζοντας τούς ᾿Ορθοδόξους. Καταδικάσθηκε στή Σύνοδο τοῦ 1341 καί ἔφυγε στή Δύση. Τίς
πλανεμένες ὅμως ἀπόψεις του ἀσπάζονται λόγιοι τοῦ Βυζαντίου (᾿Ακίνδυνος,Γρηγοράς κ.ἄ.), ἀλλά καί ἐπίσκοποι καί αὐτός ὁ Πατριάρχης Ιω. Καλέκας. ῾Ο στύλος τῆς ᾿Ορθοδοξίας, ῞Αγ.Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς
διέκοψε τότε τό μνημόσυνο τοῦ Πατριάρχου, διά τοῦτο καί ἀναθεματίστηκε καί φυλακίστηκε στή φυλακή τῶν ἀνακτόρων τέσσερα χρόνια περίπου (1343-1347). Οἱ ᾿Ορθόδοξοι ὅμως Σύνοδοι 1341, 1347, 1351 οἱ ὁποῖες θεωροῦνται ἀπό πολλούς ὡς Οἰκουμενικές δικαίωσαν τούς ἀγῶνες τοῦ ῞Αγ.Γρηγορίου, τόν ἐξέλεξαν δέ καὶ ᾿Αρχιεπίσκοπο Θεσ/νίκης (1347).
῎Ας ἀκούσουμε τό ἐλεεινό ἀνάθεμα κατά τοῦ προμάχου τῆς ᾿Ορθοδοξίας ῾Αγ.Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ·
«Τόν Παλαμᾶν καί τούς ὁμόφρονας αὐτῷ... τολμήσαντας ἀκανονίστως καί ἀκρίτως ἀποκόψαι τό μνημόσυνόν μου, ἀπό τῆς ζωαρχικῆς καί ῾Αγίας Τριάδος δεσμῷ καθυποβάλλομεν,καί τό ἀναθέματι παραπέμπομεν...!». ᾿Ιωάννης ἐλαίῳ Θεοῦ ᾿Αρχιεπίσκοπος Κων/πόλεως, Νέας Ρώμης καί Οἰκουμενικός
Πατριάρχης. (Ρ.G. 150, 863ἲ-864Α).
9- Ψευδοσύνοδος Φερράρας - Φλωρεντίας (1438-1439). ᾿Αποφασίστηκε ἐκεῖ ἡ ἕνωση τῶν ἐκκλησιῶν. ῾Ο μόνος πού δέν ὑπέγραψε ὡς γνωστόν ἦταν ὁ ἐπίσκοπος ᾿Εφέσου ῞Αγ.Μάρκος ὁ Εὐγενικός (1392-1444), ὁ ὁποῖος καί διέκοψε τό μνημόσυνο τοῦ Πατριάρχου Κων/πόλεως, δέν συλλειτούργησε δέ ποτέ πλέον μέ κανέναν ἐπίσκοπο ἀπ' ἐκείνους πού ὑπέγραψαν τήν ἕνωση. ᾿Επιπλέον ἄφησε ὑποθήκη νά μήν
γίνουν δεκτοί ὁ Πατριάρχης καί ἐπίσκοποι πού ὑπέγραψαν, οὔτε μετά θάνατον, οὔτε στήν κηδεία, οὔτε στά μνημόσυνά του, ἀπό τιμή δῆθεν πρός αὐτόν. Σχετικά μέ τό μνημόσυνο τοῦ Πατριάρχου καί τῶν Λατινοφρόνων ἐπισκόπων ἔλεγε ὁ ῞Αγ. Μάρκος. «᾿Εκφεύγειν ἅπασι τρόποις τήν κοινωνίαν αὐτοῦ (τοῦ πατριάρχου) καί μήτε συλλειτουργεῖν αὐτῷ, μήτε μνημονεύειν αὐτοῦ, μήτε ἀρχιερέα τοῦτον, ἀλλά λύκον καί μισθωτόν ἠγεῖσθε» (Ρ.G. 160, 1097).
Καί ὅλα αὐτά μετά τήν ψευδοσύνοδο τῆς Φερράρας-Φλωρεντίας καί πρίν ἀπό τήν ᾿Ορθόδοξο Σύνοδο Κων/πόλεως τοῦ 1450 ἡ ὁποία δικαίωσε τούς ἀγῶνες τοῦ ῾Αγ. Μάρκου. (Μ. Γεδεῶν,Πατριαρχικοί Πίνακες σέλ. 467).
10- Μετά ὅμως ἀπό τίς ἀναφορές αὐτές σέ περιστατικά ἀπό τήν ἱστορία τῆς ἐκκλησίας, τό δικαίωμα καί τό καθῆκον τῆς διακοπῆς τοῦ μνημοσύνου Πατριάρχου πού καινοτομεῖ περί τήν πίστιν κατοχυρώνουν καί οἱ ἱεροί κανόνες λα´ (31) ῾Αγ. ᾿Αποστόλων καί ὁ ιε´ (15) τῆς ΑΒ(Πρωτοδευτέρας) ἐν Κων/πόλει ἐπί Πατριάρχου Μ. Φωτίου (861). ῾Ο πολύ σημαντικός αὐτός κανόνας ὁρίζει ὅτι· ᾿Εκεῖνοι οἱ κληρικοί πού διακόπτουν τό μνημόσυνο τοῦ Πατριάρχου, καί μάλιστα πρό Συνοδικῆς ἀποφάσεως ὅταν κηρύσσει δόγματα παρά τά διατεταγμένα, ὄχι μόνο δέ κάνουν σχίσμα (ἑπομένως δέν εἶναι σχισματικοί),
ἀλλά εἶναι καί ἄξιοι τιμῆς ἀπό τούς ᾿Ορθοδόξους. Αὐτό ἔγινε στά προαναφερθέντα περιστατικά, ὅπου κορυφαῖοι πατέρες διέκοψαν τό μνημόσυνο πρό Συνοδικῆς ἀποφάσεως. Αὐτό ἔγινε καί πρό 35ετίας περίπου (1972), ἀπό τίς περισσότερες μονές τοῦ ῾Αγίου ῞Ορους καί ἀπό τρεῖς Μητροπολίτες τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος. Φλωρίνης Αὐγουστίνο, ᾿Ελευθερουπόλεως ᾿Αμβρόσιο καί Παραμυθίας Παῦλο, χωρίς νά τιμωρηθοῦν ἀπό τήν ᾿Εκκλησία τῆς ῾Ελλάδος.
Συμπέρασμα· ᾿Εξ' ὅσων ἀναφέραμε μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι οἱ ῞Αγιοι Πατέρες ποτέ δέν μνημόνευαν κακοδόξους Πατριάρχες καί ᾿Αρχιερεῖς. ῞Οταν ἐμφανίζονταν τέτοια περιστατικά διέκοπταν τό μνημόσυνό τους καί κάθε κοινωνία μαζί τους. Σ' αὐτό ἔχουμε τή σύμφωνη γνώμη τῶν ῞Αγ. Πατέρων, (consensus partum).
Σεβαστοί Πατέρες, ἀγαπητοί ἐν Χριστῶ ἀδελφοί. Οἱ ἀπαραίτητες προϋποθέσεις γιά σωτηρία εἶναι ὁ καθαρός βίος καί ἡ ὀρθή πίστη. ῾Ο Οἰκουμενισμός κάθε ἄλλο παρά ὀρθή πίστη εἶναι. Εἶναι «Παναίρεση» (π. ᾿Ιουστίνος Πόποβιτς),
«εἶναι κάτι χειρότερο ἀπό τήν παναίρεση» (καθηγητής ᾿Ανδρέας Θεοδώρου),
«εἶναι θανάσιμη ἀπειλή γιά τήν ᾿Ορθοδοξία» (π. Σπυρίδων Μπιλάλης), «εἶναι (νέα)βαβυλώνια αἰχμαλωσία» (π. Γ. Μεταλληνός),
«εἶναι αἵρεση καί παναίρεση» (καθηγητής π. Θεόδωρος Ζήσης),
«εἶναι ἡ μεγαλύτερη πλάνη τῆς ἐποχῆς μας, ὁ μεγαλύτερος καί ἰσχυρότερος πειρασμός» (Ναυπάκτου ῾Ιερόθεος),
«εἶναι αἵρεση» (᾿Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος).
῾Ο ᾿Αρειανισμός, ὁ Μονοφυσιτιμός, ὁ Μονοθελητισμός, ἡ Εἰκονομαχία,
ἦσαν γνωστές αἱρέσεις σέ ἄλλες ἐποχές, ὁ Οἰκουμενισμός τώρα. Τά παγκόσμια κέντρα ἐξουσίας, οἱ ἐργολάβοι τῆς πολυθρύλητης παγκοσμιοποίησης, πού
κατευθύνουν τίς τύχες τοῦ πλανήτη, φιλοδοξοῦν νά καταστήσουν τόν Οἰκουμενισμό τήν Πανθρησκεία τοῦ μέλλοντος. ῞Ενα εἶδος ὁμοσπονδίας θρησκειῶν, μέ πνευματικό πλανητάρχη τόν Πάπα. Μέ σατανική πανουργία ὅλα ὁδεύουν πρός αὐτή τήν κατεύθυνση. ῾Η μόνη διέξοδος ἀπό τό πλέγμα αὐτό τοῦ θανάτου, στό ὁποῖο ἔχουν μπλέξει ὅλες σχεδόν οἱ ᾿Ορθόδοξες ᾿Εκκλησίες, εἶναι μιά· ῾Η διακοπή τοῦ μνημοσύνου.
Εἶναι ἀλήθεια πώς τά τελευταῖα χρόνια γράφονται πολλά καί ἔξοχα κείμενα, γύρω ἀπό τό καρκίνωμα αὐτό τῆς ᾿Εκκλησίας, τόν Οἰκουμενισμό. ῞Ομως ἐλάχιστοι μιλοῦν γιά τή διακοπή κοινωνίας μέ τήν μεγάλη αὐτή παναίρεση τῆς ἐποχῆς μας. Οἱ πατέρες καί οἱ ἀδελφοί αὐτοί ὁμοιάζουν μέ τούς χειρουργούς ἐκείνους πού κάνουν ἄριστες διαγνώσεις, δέν δίνουν ὅμως κανένα φάρμακο γιά θεραπεία καί δέν κόβουν τό σάπιο ἐκεῖνο ἄκρο τοῦ ἀσθενοῦς πού πάσχει ἀπό γάγκρενα. Καί τό φάρμακο στήν προκειμένη περίπτωση εἶναι ἡ διακοπή κοινωνίας.
Περιοδικό «Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ»
_________________
Αναστήτω ο Θεός, και διασκορπισθήτωσαν οι εχθροί αυτού, και φυγέτωσαν από προσώπου αυτού οι μισούντες αυτόν.