Μια συναρπαστική και άκρως αποκαλυπτική συνέντευξη με τον Artem Grigoryan, πρώην μέλος των λεγομένων «Μαρτύρων του Ιεχωβά»
Μετάφραση-Επιμέλεια: Ελένη Ζήνωνος
Μέρος Α'
Ιερέας Γεώργιος Μαξίμοφ: Χαίρετε! Παρακολουθείτε την εκπομπή: ‘Η διαδρομή μου προς τον Θεό’ (My Path to God). Για πολλούς συνανθρώπους μας, ο δρόμος τους προς την Ορθοδοξία ήταν γεμάτος δυσκολίες, διότι για να γίνουν ορθδόδοξοι, έπρεπε να κάνουν δραστικές αλλαγές στη ζωή τους, ν’αφήσουν πίσω τους πολλά πράγματα και ν’αναθεωρήσουν την πορεία τους… Θ’ αναφερθούμε σε πράγματα που παρακινούν αυτούς τους ανθρώπους και τους δίνουν δύναμη.
Σημερινός μας προσκεκλημένος είναι ο Αρτέμ Βαλερίγεβιτς Γκριγκοριάν από την Αγία Πετρούπολη, ειδικός ερευνητής σε θέματα σεκτών (sectarianism). Πριν τη μεταστροφή του στην Ορθοδοξία, ήταν για μεγάλο χρονικό διάστημα μέλος της οργάνωσης που συχνά θεωρείται ως μία από τις πιο επικίνδυνες μεταξύ των σύγχρονων σεκτών (sects), τους "Μάρτυρες του Ιεχωβά".
Artem Valeryevich, θα μπορούσες να μας πεις πώς ξεκίνησαν όλα; Ανατράφηκες σε μια οικογένεια πιστών;
Artem Grigoryan: Η αναζήτηση για κάποια ανώτερη αλήθεια άρχισε αρκετά νωρίς για μένα και μπορείτε να πείτε ότι μεγάλωσα σε μια οικογένεια που πάντα ενδιαφερόταν για κάτι πνευματικό. Σίγουρα, όλοι θυμούνται τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, όταν πολλές ιδέες και αξίες είχαν καταρρεύσει. Εκείνη η εποχή, αρχές της δεκαετίας του 1990, χαρακτηρίζεται από μαζικό ενδιαφέρον για διάφορες πνευματικές θεωρίες και πρακτικές, καθώς οι άνθρωποι προσπαθούσαν να βρουν απαντήσεις σε επείγοντα ερωτήματα για τη ζωή τους και να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα. Καθώς ήταν φιλοπερίεργοι, οι γονείς μου είχαν ήδη εμπλακεί σε διάφορες ανατολικές πρακτικές όπως Κρισναϊσμό, Ρεριχισμό (Θεοσοφία) και Διαλογισμό. Αυτά, ήταν πολύ δημοφιλή τότε. Εντούτοις, παρά τα εν λόγω ενδιαφέροντά τους, οι γονείς μου, ως άνθρωποι μεγαλωμένοι στη δική μας (Ρωσική) κουλτούρα, εξακολουθούσαν να θεωρούν τους εαυτούς τους ως Ορθόδοξους Χριστιανούς και περιστασιακά πηγαίναμε εκκλησία, προσευχόμασταν και ανάβαμε κεριά… Φυσικά, αυτό δεν μπορεί να ονομαστεί συνειδητή πνευματική ζωή, αλλά οι αναμνήσεις από την παιδική μου ηλικία πάντα συνδέονταν με κάποιου είδους ψυχική αναζήτηση, κάτι το οποίο είναι αρκετά ασυνήθιστο για ένα παιδί. Για παράδειγμα, θυμάμαι πολύ καθαρά ότι, όταν ήμουν 6 χρόνων, έγινε ένα ατύχημα και ένα φορτηγό πέρασε από πάνω μου, αλλά, θαυματουργικά, επέζησα. Το τραγικό αυτό γεγονός ενέτεινε τις πνευματικές αναζητήσεις της οικογένειάς μας. Θυμάμαι ότι, όπως ήμουν στο γύψινο καλούπι, σκεφτόμουν τον Θεό, το νόημα της ζωής και τις αιτίες των δεινών και συζητούσα αυτά τα θέματα με τους γονείς μου.
Αυτή η ατμόσφαιρα πνευματικής αναζήτησης και ενασχόλησης περιέβαλλε την οικογένειά μας. Οι γονείς μου προσπάθησαν να βρουν απαντήσεις στα ερωτήματά τους αλλά δυστυχώς, στις αρχές της δεκαετίας του 90’, η Εκκλησία συχνά δεν μπορούσε να δώσει στους ανθρώπους αυτό που έψαχναν. Σαν αποτέλεσμα, οι απαντήσεις βρέθηκαν αλλού… Το 1996, ύστερα από μια προσπάθεια ν’ ακολουθήσουν ένα τρόπο ζωής βασισμένο στην εκκλησία, η οποία απέτυχε λόγω μιας στενής γνωριμίας με ένα ψευδο – γέροντα που ασκούσε εξορκισμούς, οι γονείς μου συνάντησαν τους λεγόμενους «Μάρτυρες του Ιεχωβά» … Χαμογελαστοί άνθρωποι, που δήλωναν πρόθυμοι ν’ αφιερώσουν το χρόνο και τις προσπάθειές τους για ν’ απαντήσουν στις ερωτήσεις των γονιών μου. Έτσι ξεκίνησε η στενή επαφή μας με τους «Μάρτυρες του Ιεχωβά» και πήραμε εκείνο το δρόμο… Ήμουν τότε 11 χρόνων.
π. Γεώργιος: Βλέπουμε ότι, η αρχική προσέγγιση έγινε με αυτό που μερικές φορές ονομάζεται «βομβαρδισμός αγάπης». Δηλαδή, ο κάθε νεοφερμένος συναντά κάποιον που του χαμογελά και του λέει: «Είμαι τόσο χαρούμενος που ήρθατε»… Τι έγινε μετά; Τι ήταν αυτό που σας κράτησε σ’ αυτή την Οργάνωση;
Α. Γκριγκοριάν: Ακριβώς. Ένα άτομο μπορεί να γίνει ένας «ολοκληρωμένος» «Μάρτυρας του Ιεχωβά», μόνο αν ξεκινήσει να παρευρίσκεται σε ενοριακές συναντήσεις, καθώς και στις λεγόμενες «Συνελεύσεις». Αυτές οι Συνελεύσεις φέρνουν ένα εκπληκτικό αποτέλεσμα: Βλέπεις ένα τεράστιο στάδιο γεμάτο με δεκάδες χιλιάδες χαμογελαστούς, όμορφους και καλοντυμένους ανθρώπους, όπου επικρατεί απόλυτη τάξη, καθαριότητα, θερμά αισθήματα, φιλιά και αγάπη. Όλα αυτά κάνουν τρομερή εντύπωση. Τα’ χω σκεφτεί πολλές φορές, προσπαθώντας ν’ αναλύσω τις πράξεις μου, τις ενέργειες της οικογένειάς μου και άλλων ανθρώπων που γνώριζα, τόσο αυτών που εξακολουθούσαν να είναι «Μάρτυρες του Ιεχωβά», όσο και αυτών που εγκατέλειψαν την Οργάνωση. Σχεδόν παντού το ίδιο σενάριο: Οι άνθρωποι «ερωτεύονται» τον Οργανισμό και τα μέλη του. Το σύστημα πεποιθήσεων είναι δευτερεύον, μάλλον «απορροφάται» από το μυαλό του ατόμου που ήδη έχει ερωτευτεί την Οργάνωση. Όταν το άτομο φθάσει να ερωτευτεί, τότε περιβάλλεται από περίσσια προσοχή και φροντίδα. Μερικές φορές παρέχουν ακόμα και οικονομική στήριξη ή βοηθούν στην εξεύρεση εργασίας. Το άτομο «ερωτεύεται» και τότε είναι «έτοιμο» να ενστερνισθεί οποιεσδήποτε ιδέες και απόψεις, οπότε ξεκινά μια σχεδόν αδιόρατη διαδικασία μύησης και «κατήχησης» (indoctrination). Πρόκειται για μια σειρά μαθημάτων, βασισμένων σε ειδικό εγχειρίδιο, όπου η θεματολογία ακολουθεί τη δομή της Βίβλου. Φυσικά, περιέχει μια πολύ ιδιότυπη- δική τους θρησκευτική ερμηνεία, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις είναι παράξενη και ακραία, υστερόβουλη, ψευδής και εσφαλμένη, αλλά γίνεται εύκολα αποδεκτή, επειδή το άτομο είναι ήδη «ερωτευμένο» με την οργάνωση…
π. Γεώργιος: Ωστόσο, αυτή η προσοχή δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ, ούτε να είναι τόσο έντονη όσο ήταν στην αρχή...
Α. Γκριγκοριάν: Φυσικά. Μετά από λίγο, αυτή η σημασία που σου δίνουν εξασθενεί. Μόλις πάρει κάποιος το «βάπτισμα» και γίνει πλήρες μέλος της Οργάνωσης, τότε είναι η δική του σειρά να δείξει στους νεοφερμένους την ίδια «φροντίδα», που είχε δοθεί και σ’ αυτόν αρχικά. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο το άτομο γίνεται μέρος αυτού του τεράστιου μηχανισμού…
π. Γεώργιος: Πόσο χρόνο περάσατε με τους «Μάρτυρες του Ιεχωβά;»
Α. Γκριγκοριάν: Περίπου 15 χρόνια.
π. Γεώργιος: Πολύς καιρός. Εγκατέλειψες όμως αυτή την οργάνωση, η οποία μπορεί να πει κανείς ότι έγινε η νέα σου οικογένεια, όπου είχες πολλούς γνωστούς και φίλους και όπου όλα ήταν οικεία και άνετα. Τι σ’ έκανε να συνεχίσεις τις αναζητήσεις σου; Όχι μόνο συνέχισες αλλά, επέστρεψες εκεί όπου – έστω και τυπικά- ανήκες εξαρχής. Σε ρωτώ, επειδή γνωρίζω ότι, πολλοί άνθρωποι που εντάχθηκαν στους λεγόμενους «Μάρτυρες του Ιεχωβά» ή σε άλλες Προτεστάντικες σέκτες [sects], έχουν κάποιες αναστολές: Αν και το μόνο που τους συνδέει με την Ορθοδοξία είναι το Βάπτισμα και δεν γνωρίζουν σχεδόν τίποτα για την έννοια της Ορθόδοξης πίστης, δεν ενδιαφέρονται για την Ορθοδοξία, επειδή είναι σίγουροι ότι ήσαν Ορθόδοξοι, πήγαιναν στην εκκλησία, έπαιρναν άρτους να ευλογηθούν το Πάσχα, τηρούσαν δηλαδή κάποια εξωτερικά πράγματα. Στην περίπτωσή σου, τι βοήθησε να ξεπεράσεις αυτή την προκατάληψη;
Α. Γκριγκοριάν: Ήταν μια μακρά και επίπονη διαδικασία που πήρε αρκετά χρόνια. Προτού επιστρέψω στην Εκκλησία, έπρεπε να εγκαταλείψω την Οργάνωση των «Μαρτύρων του Ιεχωβά». Πρέπει να σημειωθεί ότι το 2005 εργάστηκα στο κεντρικό Διοικητικό Κέντρο των «Μαρτύρων του Ιεχωβά» στη Ρωσία, που θεωρείται πολύ προνομιακή θέση. Για πολλούς «Μάρτυρες του Ιεχωβά», το να εργαστούν εκεί αποτελεί το απόλυτο όνειρο. Το κέντρο βρίσκεται στο χωριό Solnechnoye, κοντά στην Αγία Πετρούπολη. Εργάστηκα εκεί 4.5 χρόνια. Στην πραγματικότητα, αν δεν δούλευα σ’ αυτό το κέντρο, πιθανότατα θα ήμουν ακόμα «Μάρτυρας του Ιεχωβά».
π. Γεώργιος: Πως έτσι;
Α. Γκριγκοριάν: Επειδή, όταν εργαζόμουν εκεί, ανακάλυψα πολλά προβλήματα που υπήρχαν στην Οργάνωση. Τότε ήμουν 20 χρόνων και το μυαλό μου ήταν σε μια αρκετά εφηβική και ρομαντική κατάσταση. Βρισκόμουν στο επίκεντρο της Οργάνωσης, σ’ ένα τόπο που απασχολούσε τους πιο σεβαστούς ανθρώπους, οι οποίοι διαχειρίζονταν άμεσα την Οργάνωση εδώ στη Ρωσία. Το κέντρο αυτό είναι από μόνο του σαν μια μικρή πόλη, στην οποία κατοικούν 300 περίπου οπαδοί, που αποτελούν την ελίτ της Οργάνωσης. Οι άνθρωποι αυτοί, είναι μαζί 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Η παραμονή μου εκεί, μού απεκάλυψε μια άλλη πλευρά της Οργάνωσης… Είδα με τα ίδια μου τα μάτια, ότι, όλες οι αδυναμίες, τα πάθη, τα ψυχολογικά προβλήματα και πνευματικές ασθένειες που είχαν οι άνθρωποι πριν ενταχθούν στην οργάνωση, ήσαν ακόμα εκεί… Συνειδητοποίησα ότι δεν είχε γίνει καμιά πνευματική μεταμόρφωση… Είδα επίσης, ότι, όντως τίποτε από τα ανθρώπινα ήταν ξένο στην ελίτ, συμπεριλαμβανομένης της υποκρισίας, της εξαπάτησης, του θυμού, του κουτσομπολιού, του αλκοολισμού και πολλών άλλων. Αυτό μ’ έκανε να δω την Οργάνωση κάπως πιο αντικειμενικά.
Δεύτερον, ενώ εργαζόμουν στο Διοικητικό Κέντρο, είχα πρόσβαση σε μια πολύ ενδιαφέρουσα βιβλιοθήκη, που είχε ένα τμήμα αφιερωμένο σε διάφορες θρησκείες. Κανείς δεν ενδιαφερόταν γι’ αυτό, εκτός από τους μεταφραστές που ασχολούνταν με διάφορα θέματα και χρειάζονταν να προστρέξουν εκεί για να μαθαίνουν την ορολογία. Σ’ εκείνο το τμήμα υπήρχαν πολλά, πολύ ενδιαφέροντα βιβλία Ορθοδόξων συγγραφέων, των αρχών του εικοστού αιώνα. Για παράδειγμα υπήρχαν βιβλία του Ν.Ν. Γκλουπόφσκι και διαφόρων καθηγητών των Εκκλησιαστικών Ακαδημιών του Κιέβου, του Καζάν και της Μόσχας. Υπήρχαν επίσης 3 τόμοι με Ερμηνεία της Βίβλου, του A.P. Lopukhin. Έβλεπα Ορθόδοξη βιβλιογραφία για πρώτη φορά στη ζωή μου. Εντυπωσιάστηκα, επειδή, όπως μπορείτε να φανταστείτε, οι άνθρωποι σ’ αυτές τις ψευδο- χριστιανικές οργανώσεις «υποτιμούν» πολύ την Ορθόδοξη πίστη και θεολογία.
π. Γεώργιος: Πολύ φοβάμαι ότι θ’ αποσύρουν αυτά τα βιβλία από τη βιβλιοθήκη, όταν θα παρακολουθήσουν την εκπομπή μας (γέλια).
Α. Γκριγκοριάν: Ίσως το έκαναν ήδη. Έτσι, πήρα αυτά τα βιβλία και άρχισα να τα διαβάζω από καθαρή περιέργεια. Όσο περισσότερο διάβαζα, τόσο περισσότερο έμενα έκπληκτος για το πόσο βαθυστόχαστα, ενδιαφέροντα και πειστικά ήσαν αυτά τα βιβλία, τα οποία κάλυπταν διάφορα θέματα. Πάντα μ’ ενδιέφερε η μελέτη της Αγίας Γραφής και πραγματικά μου έλειπε όταν ήμουν στους «Μάρτυρες του Ιεχωβά», επειδή καλύπτουν αυτά τα θέματα μ’ένα πολύ επιφανειακό τρόπο. Έχουν μια «πρωτόγονη», (απατηλή) και ρηχή κατανόηση. Αυτά τα βιβλία, ωστόσο, ήταν ένα πραγματικό χρυσωρυχείο πληροφοριών και έμενα έκπληκτος που είχαν γραφτεί στα τέλη του 19ου αιώνα! Οι λεγόμενοι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» ξέχασαν όλα τα βιβλία που είχαν γραφτεί, όχι μόνο στα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά και εκείνα που γράφτηκαν πριν από 40 χρόνια. Δεν τα διαβάζουν! Αναρωτήθηκα: Πώς γίνεται αυτό; Αυτά τα βιβλία είναι τόσο αρχαία κι όμως τόσο ενδιαφέροντα! Πιθανώς, τότε είναι που έσπασα ένα από τα μεγαλύτερα στερεότυπα: την πεποίθηση, ότι, η πνευματική ζωή και γενικά η αληθινή θεολογία, δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν ή να επιτευχθούν έξω και μακρυά από την Οργάνωση των «Μαρτύρων του Ιεχωβά». Οι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» διδάσκονται να σκέφτονται με αυτό τον τρόπο. Τότε άρχισα να ψάχνω… Επέτρεψα στον εαυτό μου να σκέφτομαι ανεξάρτητα και προσπάθησα να βρω τις απαντήσεις.
Ο καθοριστικός παράγοντας ήταν, φυσικά, η ανάγνωση του βιβλίου του Ρέϊμοντ Φρανζ, πρώην μέλους του Κυβερνώντος Σώματος των «Μαρτύρων του Ιεχωβά». Πρόκειται για μια θρυλική, εκπληκτική προσωπικότητα- ένας άνθρωπος που αφιέρωσε 60 χρόνια από τη ζωή του στην υπηρεσία της Οργάνωσης, δέκα από τα οποία ήταν μέλος του Κυβερνώντος Σώματος, δηλαδή ήταν ένας από τους «χρισμένους» που αποφάσιζαν και καθόριζαν τί να πιστεύουν 7 εκατομμύρια «Μάρτυρες του Ιεχωβά». Ο Ρέϊμον Φρανζ έγραψε το βιβλίο «Κρίση Συνειδήσης» το 1980 και αργότερα έγραψε ακόμα ένα, με τίτλο «Σε Αναζήτηση της Χριστιανικής Ελευθερίας». Έσπασα, αυτό που είναι ίσως το πιο σημαντικό ταμπού οποιουδήποτε αυταρχικού συστήματος – την απαγόρευση δηλαδή της ανάγνωσης πληροφοριών που παρείχαν τα πρώην μέλη της οργάνωσης. Διάβασα αυτό το βιβλίο με φόβο - Μπορείτε να φανταστείτε, να βρίσκομαι στην καρδιά της οργάνωσης και να διαβάζω το βιβλίο εκείνου, που ούτε το όνομα δεν επιτρέπεται να εκστομίζει ένας «Μάρτυρας του Ιεχωβά». Έκλεισα την πόρτα, κατέβασα τις γρίλιες και διάβαζα. Θυμάμαι πόσο σοκαρισμένος ήμουν με αυτά που διάβαζα - αυτό που ένιωθα μπορεί να συγκριθεί με το να είσαι άρρωστος. Ήταν κάτι ... Έτρεμα και αισθανόμουν σαν να ανέβαινε η θερμοκρασία μου. Διάβαζα και συναισθανόμουν ότι κάθε γραμμή του βιβλίου κατέστρεφε τον κόσμο που έζησα από τότε που ήμουν 11χρονών. Από τη μία πλευρά, ήμουν απίστευτα ευτυχής γιατί καταλάβαινα την αλήθεια, αλλά από την άλλη πλευρά, φοβόμουν ν’ απαντήσω στην ερώτηση «Πώς να ζήσω από τώρα και στο εξής;» Αυτό το βιβλίο διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην αποχώρησή μου από την οργάνωση, η οποία μου πήρε αρκετά χρόνια. Σίγουρα, η αποχώρηση από την οργάνωση ήταν πολύ δύσκολη και για τη γυναίκα μου, καθώς υπήρξε μέλος από την ηλικία των 6 ετών.
π. Γεώργιος: Την συναντήσατε στην οργάνωση;
Α. Γκριγκοριάν: Ναι, συναντηθήκαμε στην Οργάνωση, παντρεύτηκαμε και ακόμα δουλέψαμε μαζί σ’αυτό το Διοικητικό Κέντρο. Ολόκληρη η οικογένειά μου - οι γονείς και τ’ αδέλφια μου - είναι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» και η ζωή, τόσο η δική μου όσο και της συζύγου μου, ήταν δεμένες με αυτήν την οργάνωση. Κατάλαβα ότι η παραίτησή μας θα επέφερε κατάρρευση του κόσμου μας. Και αυτό ακριβώς συνέβη, επειδή οι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» δεν επιτρέπεται να έχουν οποιαδήποτε επικοινωνία με ανθρώπους που εγκατέλειψαν την οργάνωση – αυτούς που εκδιώχθηκαν για οποιεσδήποτε «παραβιάσεις», πόσο μάλλον μ’ αυτούς που παραιτήθηκαν για ιδεολογικούς λόγους. Είμαι ένας από τους λεγόμενους αποστάτες. Δεν τους επιτρέπεται να μου μιλούν, ούτε καν να με χαιρετούν όταν με βλέπουν στο δρόμο.
π. Γεώργιος: Υπήρξε, πιθανώς, κάποια μεταβατική περίοδος, όταν προσπάθησαν να σας πείσουν και να σας αναγκάσουν ν’ αλλάξετε γνώμη; Εσείς και η σύζυγός σας βιώσατε πιθανώς μια αρκετά μεγάλη πίεση.
Α. Γκριγκοριάν: Φυσικά. Πρώτα απ’ όλα οι γονείς μου, ως ειλικρινείς πιστοί, κατέβαλαν πολλές προσπάθειες. Μπορείτε να φαντασθείτε, ότι, κατά την άποψή τους, ο γιος τους εγκατέλειπε την κιβωτό της σωτηρίας; Όπως γνωρίζετε, οι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» περιμένουν τον Αρμαγεδώνα ανά πάσα στιγμή και βαθιά στο μυαλό τους πιστεύουν, ότι, η απομάκρυνση από την Οργάνωση, ισοδυναμεί με καταστροφή – μια ολική καταστροφή που έρχεται με τον Αρμαγεδώνα. Έτσι, φυσικά, προσπάθησαν να με λογικέψουν με κάθε δυνατό τρόπο. Αυτό ήταν μάλλον μια συναισθηματική, παρά μια ορθολογιστική προσέγγιση. Οι φίλοι και γνωστοί μου ήλθαν να μου μιλήσουν αλλά, δυστυχώς, δεν «άκουγαν» αυτά που έλεγα.
Β΄ ΜΕΡΟΣ
π. Γεώργιος: Δεν θα μπορούσατε να τις ταχυδρομήσετε μόνος σας;
Α. Γκριγκοριάν: Ως μέλος του Μπέθελ (Bethel = τοπικό διοικητικό κέντρο της εταιρείας «Σκοπιά» - The Watchtower Society), ήθελα να στείλω αυτή την επιστολή μέσω εσωτερικών καναλιών και όχι με τακτική αλληλογραφία, για να διασφαλίσω ότι δόθηκε η μέγιστη προσοχή σε αυτή την επιστολή. Έστειλα τη δεύτερη και την τρίτη επιστολή, αφού έφυγα από το Διοικητικό Κέντρο.
π. Γεώργιος: Τι έγραφες σ’ εκείνες τις επιστολές;
Α. Γκριγκοριάν: Περιέγραφα τις αντιφάσεις και τα λάθη της οργάνωσης των «Μαρτύρων του Ιεχωβά». Συγκεκριμένα, αφορούσαν σε εμφανείς αποκλίσεις από το ελληνικό πρωτότυπο της Καινής Διαθήκης. Εργάστηκα σε μερικές μεταφραστικές λύσεις, διότι σαφώς διέφεραν από το ελληνικό κείμενο. Σ’ αυτά αναφερόμουν. Η επιστολή ήταν έξι σελίδες, γραμμένη στα αγγλικά. Δεν ήθελαν να ταχυδρομήσω την επιστολή. Αμέσως, μου είπαν ακόμη, ότι η επιστολή αυτή φανέρωνε δυσπιστία προς τον "πιστό και φρόνιμο δούλο" (όπως οι ίδιοι αποκαλούν την Οργάνωσή τους): "Πώς μπορείς να είσαι τόσο δύσπιστος;", με ρώτησαν. Αλλά ήθελα πραγματικά να καταλάβω, επειδή δεν υπήρχαν απαντήσεις σ’ αυτές τις ερωτήσεις. Τελικά, πήρα την απάντηση. Αυτή η απάντηση μ’ έκανε να είμαι σίγουρος, ότι, κανείς σ’ αυτή την οργάνωση δεν χρειάζεται να ψάξει για την αλήθεια. Με άλλα λόγια, μερικά απαρχαιωμένα δόγματα, ανεξάρτητα από το πόσο παράλογα είναι, ήταν πιο σημαντικά από την αναζήτηση της αλήθειας.
π. Γεώργιος: Μπορείτε να μας πείτε εν συντομία, τι απάντησαν;
Α. Γκριγκοριάν: Ήταν απλώς μια υπεκφυγή. Έγραψαν: «Αδελφέ Γκριγκοριάν, θα θέλαμε σίγουρα να σε επαινέσουμε για τις προσπάθειές σου να εμβαθύνεις στο Λόγο του Θεού, αλλά, θα’ πρεπε να περιμένεις και να μην προτρέχεις της Οργάνωσης. Όταν ο Ιεχωβά το κρίνει απαραίτητο, θα ρίξει περισσότερο φως και … ένας «πιστός και φρόνιμος δούλος» στο Μπρούκλυν (όπου βρίσκονταν τότε τα κεντρικά γραφεία της Οργάνωσης) θα δώσει κάποιες διευκρινήσεις… Αν όχι, παρακαλώ να περιμένεις και να παραμένεις περισσότερο συνδεδεμένος με την Οργάνωση». Δεν υπήρχαν καθόλου απαντήσεις. Είχα μια λίστα με πολύ συγκεκριμένες ερωτήσεις, αλλά σε καμία δεν δόθηκε απάντηση. Σαν αποτέλεσμα, λίγο καιρό αργότερα, γράψαμε με τη σύζυγό μου μια επιστολή παραίτησης από την Οργάνωση. Τη στείλαμε σε όλους τους φίλους και γνωστούς μας- Είχα αναπτύξει πολλές σχέσεις με «Μάρτυρες του Ιεχωβά» σε χώρες της πρώης Σοβιετικής Ένωσης όπως την Αρμενία, τη Γεωργία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν και την Ουκρανία. Τη στείλαμε σε όλους και τότε μας κάλεσαν σε συνάντηση με τους «πρεσβύτερους» της ομάδας μου. Προσπάθησαν να με πείσουν ν’ αλλάξω γνώμη και στο τέλος μας αφόρισαν, με βάση εκείνη την επιστολή. Όλα τώρα τελείωσαν για μας.
π. Γεώργιος: Πολλοί απ’ εκείνους που πήραν την ίδια πορεία και εγκατέλειψαν μια παρόμοια Οργάνωση, όχι απαραίτητα τους «Μάρτυρες του Ιεχωβά», όταν έφυγαν πέρασαν από ένα στάδιο «αποτοξίνωσης», με συμπτώματα «στερητικού συνδρόμου». Ψυχολογικά είναι πολύ δύσκολο γι’ αυτούς. Ο κόσμος τους έχει καταστραφεί. Εσάς, τι σας βοήθησε σ’ αυτό το στάδιο;
Α. Γκριγκοριάν: Φοβάμαι ακόμα και να φανταστώ τί θα συνέβαινε, αν η σύζυγός μου αποφάσιζε να παραμείνει στην Οργάνωση. Γνωρίζω τέτοιες καταστάσεις. Έχω πολλούς γνωστούς που έφυγαν από την Οργάνωση ενώ οι σύζυγοί τους παρέμειναν. Γνωρίζω ότι αυτό έκανε τη ζωή τους δύσκολη και σε μερικές περιπτώσεις οδήγησε σε διαζύγιο και διάλυση της οικογένειας. Σε άλλες περιπτώσεις, αυτό είχε ως αποτέλεσμα η οικογένεια να μην έχει παιδιά, καθώς το άτομο που παρέμενε στην Οργάνωση, εσκεμμένα αποφάσιζε να μην έχει παιδιά. Φυσικά, η σύζυγός μου κι εγώ στηρίζαμε ο ένας τον άλλο, αλλά και η συνειδητοποίηση ότι τώρα ήμουν ελεύθερος, βοήθησε πολύ. Ήμουν ελεύθερος και τώρα μπορούσα ν’ αφιερώσω αρκετό χρόνο να μάθω και να μελετήσω διάφορες πτυχές της Αγίας Γραφής. Κατάλαβα ότι τώρα είχα μια απίστευτη πληθώρα επιλογών, όσον αφορά τη μελέτη της Αγίας Γραφής. Αυτή η σκέψη ότι θα μπορούσα ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς, να μελετώ τη Βίβλο, πραγματικά με ενέπνεε. Μου πήρε μερικά χρόνια, απλώς να επανεξετάσω όλες τις προηγούμενες αντιλήψεις μου, αρχίζοντας από το βιβλίο της Γένεσης, μέχρι το τέλος. Ήμουν πολύ ενθουσιασμένος και για μερικά χρόνια δεν εντάχθηκα σε κάποια Χριστιανική ομάδα.
π. Γεώργιος: Πρόσφατα διάβαζα την ιστορία ενός Αμερικανού, πρώην «Μάρτυρα του Ιεχωβά». Οι παππούδες και οι γονείς του ήταν «Μάρτυρες του Ιεχωβά», έτσι αυτός ήταν «Μάρτυρας του Ιεχωβά» τρίτης γενεάς. Έλεγε ότι το πρώτο πράγμα που τον έκανε να εγκαταλείψει την Οργάνωση, ήταν η Αγγλική μετάφραση της Βίβλου, γνωστή ως the King James Bible. Πιθανόν να μην γνωρίζουν όλοι ότι, οι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» έχουν τη δική τους μετάφραση της Βίβλου, που είναι σημαντικά παραποιημένη για να ταιριάζει στις πεποιθήσεις της οργάνωσης. Έτσι, γι’ αυτόν τον Αμερικανό, ήταν μια αποκάλυψη το να μάθει ότι το κείμενο της Αγίας Γραφής ήταν, στην πραγματικότητα, αρκετά διαφορετικό. Και αυτή η κανονική, κλασσική μετάφραση που είναι κοντά στη δική μας συνοδική μετάφραση, έγινε γι’ αυτόν η γέφυρα που τον οδήγησε τελικά στην Ορθοδοξία. Τί έγινε στη δική σου περίπτωση; Πώς, η μακρά σου αναζήτηση, σε οδήγησε στην Ορθοδοξία;
Α. Γκριγκοριάν: Πρώτα απ’ όλα συνειδητοποίησα ότι η Αγία Γραφή δεν είναι αυτονόητη, ούτε αρκετή από μόνη της, όπως απολυτοποιείται από τον Προτεσταντισμό (‘sola scripta’). Όσο περισσότερο προσπαθούσα να κατανοήσω την Αγία Γραφή, τόσο περισσότερες ερμηνείες συναντούσα. Αυτό αφορούσε, όχι μόνο διάφορους τρόπους ερμηνείας του κειμένου, αλλά και ερμηνευτικές προσεγγίσεις και εξηγητικές μεθόδους. Κατάλαβα ότι, το θέμα της σύνταξης των ερμηνευτικών σχολίων, ήταν ουσιώδες. Με άλλα λόγια, ποιές ήσαν οι αυθεντικότερες και αρχαιότερες ερμηνείες των κειμένων;
Κατάλαβα ότι η Γραφή δεν μπορεί να γίνει κατανοητή έξω από μια ζωντανή Παράδοση.
Αυτό το ενδιαφέρον για τη Μελέτη της Αγίας Γραφής, με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι, στο γενικό σύνολο, μια συγκεκριμένη θρησκευτική παράδοση όρισε τι πρέπει να συμπεριληφθεί στη Βίβλο. Έμαθα ότι υπάρχουν τα λεγόμενα δευτεροκανονικά βιβλία, που από την αρχαιότητα είχαν συμπεριληφθεί στην Αγία Γραφή. Στον Προτεσταντισμό απορρίφθηκαν ως απόκρυφα. Έμαθα ότι χρησιμοποιήθηκαν διάφορα κείμενα σαν βάση για την Παλαιά Διαθήκη, όπως Μασοριτικά (Masoretic) κείμενα και η Μετάφραση των Εβδομήκοντα. Όλ’ αυτά με οδήγησαν στη συνειδητοποίηση ότι η Αγία Γραφή, στην πραγματικότητα, δεν μπορούσε να γίνει κατανοητή έξω απ’ αυτή την παράδοση, μια ζωντανή παράδοση, με βάση την οποία γράφτηκε αρχικά και οριστικοποιήθηκε. Αυτό, με ώθησε να ψάξω για τις αρχικές πηγές. Συνειδητοποίησα ότι αυτή η Προτεσταντική αντίληψη να «βλέπεις» αυτά που πιστεύεις, όταν διαβάζεις την Αγία Γραφή, ήταν στην πραγματικότητα λανθασμένη. Λένε: «Δεν προσπαθούμε να βγάλουμε κάποιο (βαθύτερο) νόημα από τη Γραφή, απλώς παίρνουμε την (επιφανειακή) έννοια των λέξεων». Κατάλαβα ότι αυτό ήταν μια πλάνη. Στην πραγματικότητα, το κείμενο και η κατανόηση του κειμένου, δεν είναι ένα και το αυτό πράγμα.
Όταν το συνειδητοποίησα αυτό, άρχισα να σκέφτομαι: Ποια κριτήρια μπορώ να χρησιμοποιήσω για να καταλάβω, πώς αυτά τα κείμενα ερμηνεύτηκαν τον 1οαιώνα, στις αποστολικές κοινότητες; Αυτό με οδήγησε στον πρώϊμο Χριστιανισμό. Θυμάμαι πήγα στο «Σλόβο», ένα μεγάλο βιβλιοπωλείο και αγόρασα μια συλλογή από τα έργα των Αποστολικών Πατέρων. Είναι ένα καταπληκτικό βιβλίο που, από απόψεως αυθεντικότητας και αρχαιότητας, η Εκκλησία το κατατάσσει δεύτερο, μετά την Καινή Διαθήκη. Πολύτιμα μαργαριτάρια μιας αρχαίας κληρονομιάς – Διδαχές, έργα του Κλήμεντος της Ρώμης, του Ιγνατίου Αντιοχείας…
π. Γεώργιος: Αυτοί, ήταν οι άνθρωποι που είδαν τους Αποστόλους του Χριστού με τα μάτια τους και διδάχτηκαν από αυτούς.
Α. Γκριγκοριάν: Αυτό με εξέπληξε περισσότερο, επειδή, όπως γνωρίζετε, οι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» διδάσκουν ότι, μετά το θάνατο των Αποστόλων, υπήρξε πλήρης αποστασία, που σημαίνει ότι στον 2ο αιώνα δεν υπήρχε πλέον Αλήθεια. Αυτή η θεωρία μου φαινόταν πάντοτε πολύ περίεργη, διότι υποβίβαζε τους Αποστόλους σε φτωχούς δασκάλους, υπονοώντας ότι δεν θα μπορούσαν να δημιουργήσουν κοινότητες και να διδάξουν με τέτοιο τρόπο ώστε, μετά το θάνατό τους, οι οπαδοί να παραμείνουν πιστοί στις διδαχές τους. Σε κάποια στιγμή, απλώς συνειδητοποίησα ότι, αυτή η θεωρία είναι θεομάχος!
π. Γεώργιος: Εάν μια τέτοια κοινότητα δεν μπορούσε να σχηματιστεί από κανέναν από τους δώδεκα αποστόλους, τότε αμφισβητεί τον Θεό, ο οποίος επέλεξε τους αποστόλους.
Α. Γκριγκοριάν: Ναι, αυτό θα σήμαινε πλήρη αποτυχία του Χριστού. Θα ήταν αποτυχία του Θεού, αν το έργο του Θεού κατέρρεε αμέσως μετά το θάνατο των αποστόλων. Θα σήμαινε ότι η δύναμη του Ευαγγελίου ήταν στους ίδιους τους αποστόλους και όταν πέθαναν, όλα χάθηκαν. Κατάλαβα ότι αυτή η θεωρία ήταν πλαστή. Γι’ αυτό έμεινα έκθαμβος όταν αντιλήφθηκα ότι διάβαζα τα έργα εκείνων που είχαν γνωρίσει τους αποστόλους προσωπικά και είχαν χειροτονηθεί από αυτούς. Όταν τα διάβαζα όλ’ αυτά τα έργα, είδα ότι η Χριστιανική παράδοση, στην πραγματικότητα, ήταν ο Χριστιανισμός των Αποστολικών Πατέρων. Ομολογία της Θεότητος του Χριστού, προσευχή στον Ιησού, Επισκοπές, Ευχαριστία, έτσι κατανοείται στην Ορθοδοξία, καθώς και η πίστη στη μετά θάνατο ζωή. Όλ’ αυτά απορρίπτονται από τους «Μάρτυρες του Ιεχωβά» και θεωρούνται μεταγενέστερες εξελίξεις, που εισήχθησαν σχεδόν τον 4ο αιώνα. Και εδώ, βλέπουμε όλ’ αυτά, στο τέλος του 1ου και αρχές του 2ου αιώνα. Αυτό ήταν το πιο σημαντικό βήμα προς τη μελέτη της Ορθοδοξίας.
π. Γεώργιος: Μπορώ να φανταστώ, ότι, μετά από δεκαπέντε χρόνια με τους «Μάρτυρες του Ιεχωβά», παρόλο που φύγατε και διακόψατε κάθε δεσμό με το παρελθόν, διατηρούσατε ακόμα κάποιες ιδέες, συνήθειες και προσδοκίες που δεν ταίριαζαν με την πραγματικότητα που αντιμετωπίζατε με την μεταστροφή σας στην Ορθοδοξία. Πιθανόν, να έπρεπε να επανεκπαιδεύσετε τον εαυτό σας και να εξοικειωθείτε με νέα πράγματα και κάποια πράγματα ίσως να φαίνονταν περίεργα, ενώ κάποια άλλα να σας έλειπαν… μπορείτε να μας πείτε λίγα λογια γι’ αυτό; Πώς ήταν η μετάβασή σας από τη «διανοητική» πίστη στην Ορθόδοξη Εκκλησία που ιδρύθηκε από τους αποστόλους, στην έμπρακτη βίωση της Ορθοδόξου ζωής; Τι δυσκολίες συναντήσατε;
Α. Γκριγκοριάν: Αυτή είναι μια ενδιαφέρουσα και σημαντική ερώτηση. Υπάρχουν πολλά να πούμε. Μπορείτε να φανταστείτε, ότι, οι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» δεν επιτρέπεται καν να μπουν σε Ορθόδοξες εκκλησίες; Θεωρούν ότι, οι εκκλησίες αυτές, δεν είναι τίποτε άλλο από ειδωλολατρικοί ναοί, οπότε δεν μπορείς να πατήσεις το πόδι σου εκεί. Την περίοδο που διανοητικά είχα μεταστραφεί στην Ορθοδοξία, περνούσα έξω από την εκκλησία που βρισκόταν κοντά στο σπίτι μας και ήθελα να πάω, απλά για να μιλήσω στον ιερέα, πραγματικά το χρειαζόμουν, τόσο συναισθηματικά όσο και πνευματικά. Μια μέρα, μάζεψα τις δυνάμεις μου και μπήκα στην εκκλησία. Το πρώτο πράγμα που είδα ήταν μια βάση με κεριά και μια γυναίκα πίσω απ’ αυτά.
«Μπορώ να μιλήσω με τον ιερέα;», ρώτησα.
«Τι θέλεις; Γιατί θέλεις να δεις τον ιερέα; Τι δεν ξέρεις;», μου απάντησε με αγένεια η γυναίκα.
«Πρέπει να μιλήσω, η ιστορία μου είναι αρκετά περίπλοκη», είπα.
«Τι περίπλοκη ιστορία;», αποκρίθηκε. «Τουλάχιστον, είσαι βαφτισμένος;»
«Ναι», είπα. Πραγματικά βαφτίστηκα όταν ήμουν παιδί. Με ρώτησε αν φορούσα το σταυρό μου. Της είπα «όχι», και αυτό απλά, την εξαγρίωσε…
«Αν δεν φοράς το σταυρό, ο Θεός δεν θα σε δει»…
Καθώς ήδη γνώριζα πολλά πράγματα για την Ορθοδοξία, τη ρώτησα:
«Σε ποια παράδοση των Αποστολικών Πατέρων στηρίζεις αυτή τη δήλωση; Ξέρετε ότι οι Απόστολοι δεν φορούσαν σταυρούς, αλλά ο Θεός τους ‘είδε’»;
«Τώρα δηλαδή θέλεις να τσακωθούμε!», είπε θυμωμένα. Εν πάσει περιπτώσει, δημιουργήθηκε μια σκηνή, έτσι έφυγα βιαστικά από την εκκλησία. Αυτή ήταν η πρώτη μου επαφή, αλλά στην πραγματικότητα ήταν Θεόσταλτη.
Η αληθινή επιστροφή μου στην Εκκλησία, έγινε μέσα σε μια πραγματική κοινότητα, η οποία παρείχε κατήχηση για 6 μήνες, επικοινωνία μεταξύ των ενοριτών εκτός των ακολουθιών και μελέτη της Αγίας Γραφής. Αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο, επειδή είδα την πραγματική Ορθοδοξία, όπου οι άνθρωποι δεν ανάβουν απλώς κεριά αλλά, βιώνουν την πραγματική Ευχαριστιακή ζωή. Γνωρίζουν και αγαπούν ο ένας τον άλλο, έχουν κοινά γεύματα και μελετούν την Αγία Γραφή μαζί. Αυτά, φυσικά, με εντυπωσίασαν. Γι’ αυτό είμαι σίγουρος ότι η πραγματική Ορθόδοξη ιεραποστολή για να βοηθήσει ανθρώπους στις διάφορες σέκτες, είναι δυνατή μόνο εάν μπορεί να προσφέρει σ’ αυτούς τους ανθρώπους μια εναλλακτική λύση. Μια καλύτερη εναλλακτική λύση. Αργότερα, όταν βοηθούσα ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις διάφορες Οργανώσεις και να ακολουθήσουν τη ζωή της Εκκλησίας, πολλές φορές είδα, ότι, κανένα λογικό επιχείρημα δεν έφερνε αποτέλεσμα.
Συχνά, όταν οι άνθρωποι συζητούν με τους αιρετικούς (sectarians), αναρωτιούνται γιατί τα επιχειρήματά τους αποτυγχάνουν. Προβάλλουμε πειστική θεολογική, επεξηγηματική, ιστορική και απλή λογική επιχειρηματολογία, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Δεν έχουμε αποτέλεσμα επειδή, αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν παρασυρθεί αρχικά από κάποια λογικά επιχειρήματα και αυτός είναι ο λόγος που τα επιχειρήματα δεν θα τους πείσουν διαφορετικά. Είχαν πεισθεί από κάτι άλλο…
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πιστεύω, ότι, πρέπει πρώτα απ’ όλα να δείξουμε σ’ αυτούς τους ανθρώπους την χριστιανική ζωή και να συζητήσουμε τις έννοιες αργότερα.
π. Γεώργιος: Είναι πολύ σημαντικό, ότι, τώρα μπορείς να βρεις αυτή τη ζωή στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Ίσως να μην έχουν όλες οι εκκλησίες τη συγκροτημένη ενοριακή ζωή που αναφέρατε αλλά, από απόψεως πλούτου πνευματικής ζωής, ασκητικών πρακτικών και προσωπικής ανάπτυξης στην πίστη και την αγάπη, η Ορθοδοξία μπορεί και προσφέρει πολλά για να καταπλήξει τους πρώην «Μάρτυρες του Ιεχωβά» και τους Προτεστάντες.
Σ’ ευχαριστώ για τη διήγηση της εμπειρίας σου και για το γεγονός ότι ήλθατε και μας μιλήσατε για την πνευματική σας διαδρομή… Εύχομαι ο Θεός να φωτίσει αγαπητά σας πρόσωπα που βρίσκονται ακόμα στην Οργάνωση των «Μαρτύρων του Ιεχωβά», να βρουν κι εκείνα το δρόμο προς την αληθινή πίστη, την Ορθοδοξία. Ο Θεός μαζί σου!
Α. Γκριγκοριάν: Σας ευχαριστώ πολύ.
π. Γεώργιος: Αγαπητοί τηλεθεατές, μπορείτε να στείλετε τα σχόλια και τις ερωτήσεις σας στο pravoslavmir@yandex.ru. Είμαστε πάντα ευτυχείς να τις διαβάσουμε. Ο Θεός μαζί σας. Εύχομαι σε όλους να βρουν την πορεία τους προς τον Θεό σε αυτή τη ζωή.
Μετάφραση από τα Ρωσικά: Talyb Samedov
ΤΕΛΟΣ
ΠΗΓΗ