Παναγιώτη Τσάλλου, Ιστορικού.
Ποιά η κοινωνία μεταξύ φωτός και σκότους;
(Β΄ Κορινθ. 6.14)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Το θέμα της αποτειχίσεως (δηλαδή της διακοπής του μνημοσύνου των αιρετικών επισκόπων) σε περίοδο αιρέσεως ήταν και είναι σημαντικό, ζωτικής σημασίας θα λέγαμε, διότι ανέκαθεν ήταν η ασφαλιστική δικλίδα που διαχώριζε τους καθαρούς στην πίστη (Ορθοδόξους) και τους καινοτόμους αιρετικούς, ακόμα και αν οι τελευταίοι είχαν την πολιτική εξουσία με το μέρος τους και κατείχαν την πλειάδα των επισκοπικών εδρών. Ήταν ανέκαθεν η πρώτη αντίδραση των Ορθοδόξων που αποσκοπούσε σε βάθος χρόνου στη σύγκληση Οικουμενικής Συνόδου δια την καταδίκη της αιρέσεως. Ο σκοπός της εργασίας αυτής, δεν είναι απολογητικός ή επεξηγηματικός, όσον αφορά την –ορθότητα- της αποτείχισης, ούτε σκοπό έχει να αποδείξει (το ούτως η άλλως αδιαμφισβήτητο γεγονός) ότι όλοι οι μεγάλοι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας είχαν προβεί στην διακοπή του μνημόσυνου των εκάστοτεαιρετικών επισκόπων ή πατριαρχών. Ο στόχος της παρούσης εργασίας, ήταν να δημιουργήσω ένα εγχειρίδιο (corpus) με όσο το δυνατόν περισσότερες ιστορικές πηγές διαθέτουμε και αφορούν αυτό το ζήτημα, ούτως ώστε κάθε ερευνητής, θεολόγος, ιερέας και γενικότερα συγγραφέαςνα τα έχει “πρόχειρα σε ένα μέρος” και να μπορεί εύκολα να ανατρέχει για να γίνει έτσι πιο εύκολη (και πιο συχνή) η συγγραφή αντίαιρετικών και απολογητικών βιβλίων. Όσον αφορά τη δομή, η ταξινόμηση των πηγών γίνεται πρώτα χρονολογικά (και συγκεκριμένα με αιώνες) και ύστερα ονομαστικά (κατά αλφαβητική σειρά). Και τούτο διότι ήθελα να γίνει έτσι πιο φανερή η “διαχρονικότητα” της στάσης των Πατέρων πάνω στο ζήτημα της αποτείχισης. Οι περισσότερες πηγές που δίνονται μεταφρασμένες έχουν παρθεί από το βιβλίο ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ του αρχιμανδρίτη Βασίλειου Παπαδάκη, όμως θα υπάρχει πάντα και η αντίστοιχη παραπομπή του αρχικού κειμένου. Τα βιβλία που χρησιμοποιήθηκαν είναι όλα Ορθόδοξα (εκδόσεις ορθόδοξος κυψέλη, Πατρολογία Μigne, εκδόσεις Αγίου Όρους κτλ). Το εγχειρίδιο αυτό δεν έχει πνευματικά δικαιώματα. Μπορείτε να το αναπαράγετε ελεύθερα προς δόξαν Θεού. Προτείνεται η αναπαραγωγή του σε οποιαδήποτε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή.
18/11/09 (μνήμη Αγίου Πλάτωνος, Ζακχαίου Μάρτυρος και Ρωμανού)
ΙΕΡΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ-ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ
ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ
• Ἀλλοτρίω δὲ (σ.σ. ποιμένα) οὐ μὴ ἀκολουθήσωσιν, ἀλλὰ φεύξονται ἀπὸ αὐτοῦ, ὅτι οὐκ οἴδασι τῶν ἀλλοτρίων τὴν φωνὴν. (Ιωάν. ι’ , 5)
• Ἀλλὰ καὶ ἐὰν ἡμεῖς ἢ ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ εὐαγγελίζεται ὑμῖν παρ΄ὅ εὐηγγελισάμεθα ὑμῖν, ἀνάθεμα ἔστω. (Γαλ’ . κεφ.ά. στιχ. 8)
•…ὡς προειρήκαμεν , καὶ ἄρτι πάλιν λέγω: εἴ τις ὑμᾶς εὐγγελίζεται ὑμῖν παρ΄ὅ παρελάβετε, ἀνάθεμα ἔστω. (Γαλ’. κεφ.ά. στιχ. 9)
• Εἴ τις ἔρχεται πρὸς ὑμᾶς καὶ ταύτην τὴν διδαχὴν οὐ φέρει, μη λαμβὰνετε αὐτὸν εἰς οἰκίαν, καὶ χαίρειν αὐτῶ μὴ λέγετε. Ὁ γὰρ λέγων αὐτῶ χαίρειν κοινωνεῖ τοῖς ἔργοις αὐτοῦ τοῖς πονηροῖς. (Β' επιστολή Ιωαν. στιχ. 10)
• Στέλλεσθε άπό παντός ἀτάκτως περιπατοῦντος καί μή κατά τήν παράδοσιν ἥν παρελάβατε παρ΄ἡμῶν. (Β’ Θεσ. γ’, 6)
ΙΕΡΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ
• Εἴ τις Ἐπίσκοπος κοσμικοῖς ἄρχουσι χρησάμενος, δι΄αὐτῶν ἐγκρατὴς ἐκκλησίας γένοιτο καθαιρείσθω, καὶ αφοριζέσθω. Καὶ οἰ κοινωνοῦντες αὐτῶ πάντες. (Κανών Λ΄, Αποστόλων)
• …Οἱ γάρ δι΄αἵρεσιν τινά παρά τῶν ἁγίων Συνόδων ἤ Πατέρων κατεγνωσμένην τῆς προς τον πρόεδρον κοινωνίας ἑαυτούς διαστέλλοντες, ἐκείνου δηλονότι την αἵρεσιν δημοσία κηρύττοντος, και γυμνῆ τῆ κεφαλῆ ἐπ΄ἐκκλησίας διδάσκοντος, οἱ τοιοῦτοι οὐ μόνον τῆ κανονικῆ ἐπιτιμήσει οὐχ ὑπόκεινται πρό συνοδικῆς διαγνώσεως ἑαυτούς τῆς προς τον καλούμενον Ἐπίσκοπον κοινωνίας ἀποτειχίζοντες, ἀλλά και τῆς πρεπούσης τιμῆς τοῖς ὀρθοδόξοις ἀξιωθήσονται. Οὐ γάρ Ἐπισκόπων, ἀλλά ψευδεπισκόπων και ψευδοδιδασκάλων κατέγνωσαν, και οὐ σχίσματι την ἕνωσιν τῆς Ἐκκλησίας κατέτεμον, ἀλλά σχισμάτων και μερισμῶν την Ἐκκλησίαν ἐσπούδασαν ῥύσασθαι. (Κανών ΙΕ΄, ΑΒ Συνόδου)
• …ίνα μήποτε είπει ο λαϊκός, ότι εγώ πρόβατον εμί και ου ποιμήν και ουδένα λόγον εμαυτού πεποίημαι. Ο ποιμήν όψεται και αυτός μόνος εισπραχθήσεται την υπέρ εμού δίκην ώσπερ γαρ τω καλώ ποιμένι το μη ακολουθούν πρόβατον λύκοις έκειται εις διαφθοράν, ούτω τώ πονηρώ ποιμένι το ακολουθούν πρόδηλον έχει τον θάνατον, ότι κατατρώξεται αυτό. Διό φευκτέον από των φθορέων ποιμένων. (Διαταγ. Αποστ. 2,19)
• Εἴ τις Πρεσβύτερος, καταφρονήσας τοῦ ἰδίου Ἐπισκόπου χωρὶς συναγάγει, καὶ θυσιαστήριον ἔτερον πήξει, μηδὲν κατεγνωκὼς τοῦ Ἐπισκόπου ἐν εὐσεβεία, καὶ δικαιοσύνη, καθαιρείσθω, ὠς φίλαρχος. Τύραννος γαρ ἐστιν. Ὠσαύτως δε καὶ οἱ λοιποὶ κληρικοὶ, καὶ ὂσοι ἄν αὑτῶ προσθῶνται, οἱ δὲ λαϊκοὶ ἀφοριζέσθωσαν. Ταῦτα δὲ μετὰ μίαν, καὶ δευτέραν, καὶ τρίτην παράκλησιν τοῦ Ἐπισκόπου, γινέσθω. (Κανών ΛΑ’ Αποστόλων)
• Όσοι δε χωρίζονται από τον επίσκοπό τους προ συνοδικής εξετάσεως, διατί αυτός κηρύττει δημοσία καμμίαν κακοδοξίαν και αίρεσιν, οι τοιούτοι, όχι μόνο εις τα ανωτέρω επιτίμια δεν υπόκεινται, αλλά και την πρέπουσαν εις τους ορθοδόξους τιμήν αξιόνονται, κατά τον ιε’ κανόνα της ΑΒ συνόδου. (Ερμηνεία του Κανόνα ΛΑ’ Αποστόλων, σελ 40 πηδαλίου, τυπογραφείο Βλαστού Βαρβαρρήγου, Αθήνα 1886)
• Εάν δε οι ρηθέντες πρόεδροι είναι αιρετικοί, και την αίρεσιν αυτών κηρύττουσι παρρησία, και δια τούτο χωρίζονται οι εις αυτούς υποκείμενοι, και προτού να γίνει ακόμη συνοδική κρίσις περί της αιρέσεως ταύτης, οι χωριζόμενοι αυτοί, όχι μόνο δια τον χωρισμό δεν καταδικάζονται, αλλά και τιμής της πρεπούσης, ως ορθόδοξοι, είναι άξιοι, επειδή όχι σχίσμα επροξένησαν εις την Εκκλησίαν με τον χωρισμόν αυτόν, αλλά μάλλον ελευθέρωσαν την Εκκλησία από το σχίσμα και την αίρεσιν των ψευδεπισκόπων αυτών. Ορά και τον λα’ Αποστολικόν. (Ερμηνεία του Κανόνα ΙΕ’ της ΑΒ’ Συνόδου, σελ 292 πηδαλίου, τυπογραφείο Βλαστού Βαρβαρρήγου, Αθήνα 1886)
• Ει γάρ μη δι΄ εγκληματικήν αιτίαν, αλλά δι΄αίρεσιν χωρίση τις εαυτόν από του Επισκόπου αυτού… ως επ΄ Εκκλησίας διδάσκοντος ανερυθριάστως διδάγματά τινά απηλλητριωμένα του ορθού δόγματος, ο τοιούτος και προ εντελούς διαγνώσεως, πολλώ δε πλέον και μετά διάγνωσιν, εάν εαυτόν αποτειχίση ήγουν χωρίση από της κοινωνίας του πρώτου αυτού, ου μόνον ου τιμωρηθήσεται, αλλά και τιμηθήσεται ως ορθόδοξος… (Ερμηνεία ΙΕ΄ κανόνα ΑΒ Συνόδου από Βαλσαμώνα, Θεοκλήτου Διονυσιάτου, Αθωνικά Άνθη, τόμος 1, σελ. 123)
2ος ΑΙΩΝΑΣ
Άγιος Ειρηναίος
• Μηδὲ μέχρι λόγου κοινωνεῖν τινι τῶν παραχαρασσόντων τὴν άλήθειαν. (P.G. 7, 854A)
4ος ΑΙΩΝΑΣ
Μέγας Αντώνιος
• Προσέξτε μόνο να μη μολύνετε τους εαυτούς σας με την εκκλησιαστική κοινωνία των Αρειανών. Διότι η διδασκαλία τους δεν είναι των Αποστόλων, αλλά των δαιμόνων και του πατρός τους διαβόλου. Ως τέτοια δε, είναι ακαρποφόρητη και παράλογη και προϊόν ανόητης διανοίας, όπως ακριβώς είναι η αλογία των ημιόνων. (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ της Ορθοδοξίας. β΄ έκδοση - Ι.Μ. Αγίας Αναστασίας Ρωμαίας, Ρέθυμνο 2008. Σελ. 36)
• Να μιμήσθε τους Αγίους και να μη πλησιάζετε τους σχισματικούς Μελιτιανούς, επειδή γνωρίσατε την πονηρή και ανόσια προαίρεσή τους. Ούτε με τους Αρειανούς να έχετε καμία εκκλησιαστική κοινωνία, επειδή και η δική τους ασέβεια είναι φανερή σε όλους. Να μη ταράσσεσθε και αν ακόμη ιδήτε τους δικαστές να τους υπερασπίζονται, διότι η δύναμίς τους είναι δύναμις θνητών ανθρώπων και πρόσκαιρη, και σύντομα θα παύση να υπάρχη. (Ένθ’ ανωτ. . Σελ. 36)
• Να μην έχετε καμμία εκκλησιαστική κοινωνία με τους σχισματικούς ούτε καθόλου με τους αιρετικούς Αρειανούς. Άλλωστε, γνωρίζετε ότι και εγώ τους απέφευγα εξ’ αιτίας της χριστομάχου και κακοδόξου αιρέσεώς τους. (Ένθ’ ανωτ. . Σελ. 36)
• Στη βιογραφία του Μεγάλου Αντωνίου (που γράφτηκε από τον Μεγάλο Αθανάσιο) διαβάζουμε: Και κατά την πίστην δε, ήταν λίαν θαυμαστός και ευσεβής. Διότι, ούτε προς τους σχισματικούς Μελετιανούς εκοινώνησεν ποτέ - γνωρίζων αυτών την απαρχής πονηρίαν και αποστασίαν των - ούτε προς τους Μανιχαίους, η άλλους αιρετικούς ωμίλησε φιλικά … θεωρών και διδάσκων την φιλίαν και ομιλίαν με αυτούς ως βλάβη και απώλεια ψυχής. Έτσι ακριβώς εσυχαίνετο και την αίρεσιν των Αρειανών, και προέτρεπε πάντας να μην προσεγγίζουν αυτούς, ούτε να μετέχουν της κακοδοξίας των. (Θεοδώρητου Μοναχού, Μοναχισμός και αίρεσις, Αθήνα 1977, σελ. 26-27)
Όσιος Παχώμιος
• Να μην έχετε καμία εκκλησιαστική κοινωνία με τους οπαδούς των αιρέσεων του Ωριγένους, του Μελετίου, του Αρείου και των λοιπών χριστομάχων. (Β.Ε.Π.Ε.Σ. τόμος 40, σελ. 281)
Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος
• Πῶς οῦν ὁ Παῦλός φησι «πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε»; Ἀνωτέρω εἰπών, «ῶν ἀναθεωροῦντες τὴν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς μιμεῖσθε τὴν Πίστην», τότε εῖπε «πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε». Τὶ οῦν, φησίν, ὅταν πονηρὸς ῆ, καὶ μὴ πειθώμεθα; Πονηρὸς, πῶς λέγεις; Εἰ μὲν Πίστεως ἕνεκεν, φεῦγε αὐτὸν καὶ παραίτησαι, μὴ μόνον ἄν ἄνθρωπος ῆ, ἀλλὰ κἄν ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ κατιών. Εἰ δὲ βίου ἕνεκεν, μὴ περιεργάζου κατακρριτικῶς. Διότι καὶ τὸ «μὴ κρίνετε, ἵνα μὴ κριθῆτε», περὶ βίου ἐστίν, οὐ περὶ Πίστεως. (P.G. 63, 231-232)
Άγιος Γρηγόριος Νύσσης
• Τῆς αἱρέσεως ἀποσχιζόμενοι τῆ εὐσεβεία διὰ παντὸς ἐνραπτόμεθα (σ.σ. ἑνούμεθα). (P.G. 44, 725)
Μέγας Αθανάσιος
• Να αποφεύγετε την εκκλησιαστική κοινωνία με όσους πιστεύουν φανερά τα ασεβή δόγματα. Να φυλάσσετε δε τους εαυτούς σας από όσους νομίζουν ότι δεν πιστεύουν τα του Αρείου, κοινωνούν όμως με τους Αρειανούς. Ιδιαιτέρως δε, αρμόζει σε μας να αποφεύγουμε την εκκλησιαστική κοινωνία με εκείνους που αποστρεφόμαστε το φρόνημά τους. Εάν πάλι κάποιος προσποιείται, ότι ομολογεί την ορθή πίστη, παρουσιάζεται όμως να κοινωνεί με τους αιρετικούς, αυτόν να τον προτρέπετε να απέχει από μία τέτοια συνήθεια. Και εάν μεν συμφωνεί μαζί σας, να τον έχετε σαν αδελφό. Εάν όμως επιμένει φιλόνικα, να τον αποφεύγετε. Εφόσον συμπεριφέρεστε με αυτό τον τρόπο, θα διατηρήσετε την πίστι σας καθαρή. Αλλά και εκείνοι θα ωφεληθούν βλέποντάς σας και θα φοβηθούν, μήπως θεωρηθούν ότι είναι ασεβείς και έχουν τα ίδια φρονήματα με αυτούς. (Τοῖς τόν μονήρη βίον ἀσκοῦσι….P.G.26, 1188BC)
• Αφού ο Αρτέμιος ερεύνησε και δεν βρήκε τον Άγιο, είπε στη σύναξη των αδελφών :᾿᾿Ελάτε να προσευχηθείτε για μένα᾿᾿. Εκείνοι τότε του είπαν:᾿᾿Δεν μπορούμε, επειδή έχουμε εντολή από τον πατέρα μας να μη προσευχόμαστε με κανένα που είναι μαζί με τους Αρειανούς᾿᾿– διότι έβλεπαν ένα αρειανό επίσκοπο μαζί του. (Β.Ε.Π.Ε.Σ. τόμος 40,σελ. 185)
• Βαδίζοντες τὴν ἀπλανῆ και ζωηφόρον ὁδόν, ὀφθαλμὸν μὲν ἐκκόψωμεν σκανδαλίζοντα, μὴ τὸν αἰσθητὸν ἀλλὰ τὸν νοητὸν. Οῖον ἐὰν ὁ ἐπίσκοπος ἤ ὁ πρεσβύτερος οἱ ὄντες ὀφθαλμοί τῆς Ἐκκλησίας κακῶς ἀναστρέφωνται καὶ σκανδαλίζωσι τὸν λαόν, χρὴ αὐτοὺς ἐκβάλλεσθαι. Συμφέρον γὰρ ἐστιν ἄνευ αὐτῶν συναθροίζεσθαι εἰς εὐκτήριον οῖκον, ἤ μετ΄ αὐτοὺς ἐμβληθῆναι ὡς μετὰ Ἄννα καὶ Καϊάφα εἰς τὴν γέενναν τοῦ πυρός. (P.G. 35, 33)
Μέγας Βασίλειος
• Να απέχετε από την εκκλησιαστική κοινωνία με τους αιρετικούς, αφού γνωρίζετε ότι η αδιαφορία σε αυτά τα ζητήματα μας στερεί την παρρησία ενώπιον του Χριστού. (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ της Ορθοδοξίας. β΄ έκδοση - Ι.Μ. Αγίας Αναστασίας Ρωμαίας, Ρέθυμνο 2008. Σελ. 48)
• Oἵτινες τὴν ὑγιῆ ὀρθόδοξον πίστιν προσποιοῦντες ὁμολογεῖν, κοινωνοῦσι δὲ τοῖς ἑτερόφροσιν, τοὺς τοιούτους , εἰ μετὰ παραγγελίαν μὴ ἀποστῶσιν, μὴ μόνον ἀκοινωνήτους ἔχειν, άλλὰ μηδὲ ἀδελφοὺς ὀνομάζειν. (Η αποτείχισίς μου, σελ. 16)
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος
• Το έτος 379 αποστέλλεται ο Άγιος Γρηγόριος προς στήριξη των ελαχίστων ορθοδόξων της Κωνσταντινουπόλεως (επί αρειανισμού). Ο ίδιος περιγράφει την απελπιστική κατάσταση: τούτο το ποίμνιο ήταν κάποτε μικρό και ατελές, όσον αφορά τα φαινόμενα. Στη πραγματικότητα δεν ήταν καν ποίμνιο, αλλά μόνο μικρό ίχνος ή λείψανο ποιμνίου, ακατάστατο, άνευ επισκόπου, απερίφρακτο. Δεν είχε κατάλληλο τόπο για ’’βοσκή’’ ούτε μάνδρα να το περικλείει, και γι'αυτό περιφερόταν ’’ἐν ὄρεσι και σπηλαίοις και ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς’’ (Ἑβρ.ια’,38). Τα μέλη του ήταν διεσπαρμένα και ριγμένα άλλα εδώ και άλλα εκεί και όπως εύρισκαν το καθένα στεγάζονταν, έβοσκαν και κέρδιζαν την σωτηρία τους με πολλή δυσκολία. (Συντακτήριος, κεφ.’, P.G.36,460A)
• Ο ιερός Δοσίθεος συμπληρώνει: ἐπειδή οὐκ εῖχον οἱ ὀρθόδοξοι κἄν μίαν Ἐκκλησίαν (σ.σ. ήταν όλες των αρειανών), αὐτός (ο Γρηγόριος) μετέφερεν οἰκίαν τινά εἰς εὐκτήριον, ὅν ὠνόμασε Ἀναστασίαν… Ὅσους δε κόπους και ἀγῶνας ἐποίησε διά την εὐσέβειαν τις ἱκανός αὐτούς εἰπεῖν ἤ γράψαι; Ἀρκεῖ ὁ κοινός ἀδόμενος λόγος, ὅτι χιλίας Ἐκκλησίας ηὑρεν Ἀρειανῶν, και μήτε μίαν Ὁρθόδοξον, και μετά την παραίτησιν αὐτοῦ (το 381) ἠσαν χίλιαι και μία των Χριστιανῶν, και οὐδεμία τῶν Ἀρειανῶν. (Δωδεκάβιβλος, βιβλίο γ’, κεφ. β’, σελ. 15 )
• Ο φυσικός πατέρας του Αγ. Γρηγορίου του Θεολόγου, κατέχων τον επισκοπικό θρόνο της Ναζιανζού, υπέγραψε εν απλότητι ένα ημιαρειανικό σύμβολο, κοινωνώντας με αυτό τον τρόπο, αθελά του, με τους ομοιουσιανούς. Τότε, «τοῦτον οἱ τῆς χώρας μονασταί μη ἀνασχόμενοι, τῆς κοινωνίας αὐτοῦ ἀποτέμνονται, συναπέστη δε αὐτοῖς και τοῦ λαοῦ μέρος οὑ το βραχύτατον». (P.G. 35, 216 C)
Όσιος Μαρκιανός
• Ο Μέγας Μαρκιανός προσπάθησε αρκετές φορές χρησιμοποιώντας πολλά επιχειρήματα να επαναφέρει στην συμφωνία της Εκκλησίας τον γέροντα Αβραάμη (διότι έτσι τον ονόμαζαν οι ντόπιοι). Επειδή όμως τον έβλεπε να απειθεί, διέκοψε φανερά πλέον την εκκλησιαστική κοινωνία μαζί του.Τελικά αφού πέρασε καιρός, ο θεσπέσιος εκείνος άνδρας απέβαλε την αξιόμεμπτη συνήθεια και ασπάσθηκε την συμφωνία της θείας εορτής. (Φιλόθεος Ιστορία, P.G. 82, 1336B-D. βλέπε και Οι αγώνες των μοναχών… σελ. 64 )
5ος ΑΙΩΝΑΣ
Άγιος Κύριλλος Αλεξάνδρειας
• Ο Νεστόριος φρονούσε τα του Αρείου και οι πιστοί «δέν ἤθελαν να ἔχουν ἐκκλησιαστική κοινωνία μαζί του, ἐφόσον ἔχει τέτοια φρονήματα. Ἔτσι ἀκόμη και τώρα ὁ λαός τῆς Κωνσταντινουπόλεως δεν πηγαίνει στις ἐκκλησίες του, ἐκτός ἀπό ὀλίγους ἀνόητους και κόλακές του. Σχεδόν ὅλα τά μοναστήρια και οἱ ἀρχιμανδρῖται τους και πολλοί συγκλητικοί δεν κοινωνοῦν μαζί του, ἐπειδή φοβοῦνται μήπως ἀδικηθοῦν ἀπό την πίστι του». (Οι αγώνες των μοναχών… σελ. 66. Βλέπε και… Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, επιστολή ια’. P.G. 77,81BC )
• … ἀσπίλους καὶ ἀμώμους ἑαυτοὺς τηρήσατε, μήτε κοινωνοῦντες τῶ μνημονευθέντι (Νεστορίω), μήτε μὴν ὡς διδασκάλω προσέχοντες,εἰ μένει λύκος ἀντὶ ποιμένος… Τοῖς δε γε τῶν κληρικῶν, εἴτε λαϊκῶν διὰ τὴν ὀρθὴν πίστιν κεχωρισμένοις ἥ καθαιρεθεῖσι παρά αὐτοῦ, κοινωνοῦμεν ἡμεῖς, οὐ τὴν ἐκείνου κυροῦντες ἄδικον ψῆφον, ἐπαινοῦντες δὲ μᾶλλον τοὺς πεπονθότας, κἀκεῖνο λέγοντες αὐτοῖς: εἰ ὀνειδίζεσθε ἐν Κυρίω, μακάριοι, ὅτι τῆς δυνάμεως καὶ τὸ τοῦ Θεοῦ πνεῦμα εἰς ὑμᾶς ἀναπέπαυται… (MANSI IV, 1096)
Σ.σ. Ο Άγιος Κύριλλος, πατριάρχης Αλεξανδρείας, επαινεί τους χριστιανούς της Κωνσταντινουπόλεως επειδή, δεν κοινωνούσαν εκκλησιαστικά με τον Νεστόριο. Το απόσπασμα αυτό γράφτηκε πριν από την σύγκληση της Γ’ Οικουμενικής Συνόδου (431) που καταδίκασε επίσημα τις κακοδοξίες του Νεστορίου και των ομοφρόνων του, γι αυτό και αποτελεί εξαίσιο δείγμα για την νομιμότητα της αποτείχισης, πριν την επίσημη καταδίκη της εκάστοτε αίρεσης.
Αρχιμανδρίτου Βασιλείου και μοναχών
• Επιστολή προς τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο και Ουαλεντινιανό: Ἀλλά και τώρα ὁρισμένοι εὐλαβέστατοι ἱερεῖς ἤλεγξαν πολλές φορές κατά την διάρκεια τῆς ἁγίας Συνόδου τον Νεστόριο προσωπικά για την ἀπείθειά του προς την ὀρθή πίστι. (Αὐτός κατέλαβε τον θρόνο τῆς ἐπισκοπῆς τῆς Κωνσταντινουπόλεως – ἄν πρέπει κἄν να λέγεται ἐπίσκοπος). Δεν λέγει δηλαδή, ὅτι ἡ ἁγία, Παρθένος Μαρία εἴναι Θεοτόκος και ὅτι ὁ Χριστός εἴναι κατά φύσι ἀληθινός Θεός. Ὅλοι αὐτοί οἱ ἱερεῖς σταμάτησαν και συνεχίζουν ἕως τώρα να μη ἔχουν ἐκκλησιαστική κοινωνία με τον Νεστόριο. Για τον ἴδιο λόγο και μερικοί ἄλλοι ἀποφεύγουν κρυφά την ἐκκλησιαστική κοινωνία μαζί του…
… Ὁ Ὀρθόδοξος λαός λοιπόν ζητοῦσε την συνηθισμένη Ὀρθόδοξο διδασκαλία και φώναζε δυνατά λέγοντας: Βασιλέα ἔχουμε, ἐπίσκοπο δεν ἔχουμε. (P.G. 91, 1472A-1480A)
Όσιος Υπάτιος
• Γνούς δε ὁ Ὑπάτιος, ὅτι παρ’ ὅ δεῖ ἐφρόνησεν ὁ Νεστόριος, εὐθέως περιεῖλεν ἐν τῶ ἀποστολείω το ὄνομα αὐτοῦ, τοῦ μη ἀναφέρεσθαι ἐν τῆ προσφορᾶ. Γνούς δε τοῦτο ὁ εὐλαβέστατος Εὐλάλιος, δεδοικώς την ἔκβασιν τοῦ πράγματος, ἠν γάρ ἐγκρατής ἐν τῆ πόλει ὁ Νεστόριος, λέγει τῶ Ὑπατίω: Διατί περιεῖλες το ὄνομα αὐτοῦ μη γινώσκων το ἀποβησόμενον; Ὁ δε Ὑπάτιος ἔφη:Ἐγώ ἀφ οὑ ἔγνων ὅτι ἄδικα λέγει περί τοῦ Κυρίου μου, οὐ κοινωνῶ αὐτῶ οὔτε ἀναφέρω το ὄνομα αὐτοῦ. Ἐκεῖνος γάρ οὐκ ἔστιν ἐπίσκοπος. Τότε λέγει ὁ ἐπίσκοπος ἐν ὀργῆ: ὕπαγε, διόρθωσον ὅ ἐποίησας, ἐπεί τι ποιῆσαι ἔχω τούτου ἀποστασία ἐπακολουθησάντων, μόνοι οἱ περὶ τὸν Μ. Εὐθύμιον ἐκ πάσης τῆς ἐρήμου τούτω κοινωνῆσαι οὐκ ἠνέσχοντο. (Θεοδώρητου Μοναχού, ό. π. , σελ. 46)
εἰς σε. Ὁ δε Ὑπάτιος ἀπεκρίθη: ὅ θέλεις ποίησον, ἐγώ γάρ πάντα προεθέμην παθεῖν και οὕτω ταῦτα ἐποίησα… (Αcta Sanctorum, Nov./B, page 267)
(σ.σ. Η παρούσα σκηνή αποτελεί έναν θαυμάσιο οδοδείκτη για την επίλυση δύο σημαντικών προβλημάτων που μπερδεύει πολύ κόσμο.
α) όσους λένε ότι τα Άγια Μυστήρια είναι άκυρα άνευ της μνημονεύσεως του επισκόπου και
β) ότι όταν κάποιος αποτειχιστεί από τον αιρετικό, οικείο του επίσκοπο, πρέπει να μνημονεύσει υποχρεωτικά κάποιον άλλον ορθόδοξο επίσκοπο. Εδώ, ο Άγιος, τελούσε τα μυστήρια χωρίς να μνημονεύει τον (άκριτο από σύνοδο τη δεδομένη στιγμή) Νεστόριο, που ήταν ο οικείος του επίσκοπος, ενώ επίσης δεν γίνεται καθόλου αναφορά για το ότι επιχείρησε να σε εισαγάγει στα δίπτυχα του, το όνομα ενός άλλου ορθοδόξου επισκόπου. Αν η πράξη αυτή ήταν απαραίτητη για την ορθόδοξη και αγιοπατερική πράξη της αποτείχισης, θα αναφερόταν στο συγκεκριμένο περιστατικό, ως απαιτούμενο, ούτως ώστε να μην παρανοηθεί οτιδήποτε στους σύγχρονους και μεταγενέστερους χριστιανούς.)
Όσιος Αυξέντιος
• ...Ἀργότερα, ὅταν πάλι ὁ βασιλεύς ἔστειλε ἀνθρώπους και τοῦ ἔφεραν τον Ὅσιο, τον ρωτοῦσε ἄν συμφωνῆ με την ἁγία Σύνοδο και κοινωνῆ με την Εκκλησία. Ὁ δε μακάριος είπε: «Πῶς μπορῶ να κοινωνήσω, ἐάν δεν ὁμολογῆται ἀπό την Σύνοδο, ὅτι ἡ Ἀειπάρθενος εἰναι πράγματι Θεοτόκος;» Τότε εἰπε ὁ βασιλεύς: «Ἐάν λοιπόν ἐξετάσης τα ὅσα ἡ Σύνοδος ἐπικύρωσε και ἐνέκρινε με καλό τρόπο για να ἀνατρέψη τις ὑπόλοιπες αἱρέσεις, θα συμφωνήσης και ἐσύ;» Τότε ἀπήντησε ὁ μακάριος: «Ἐάν ἡ Σύνοδος δεν ἐπιχείρησε να πράξη κάτι πού να ἀνατρέπη το Σύμβολο τῶν τριακοσίων δεκαοκτώ Πατέρων τῆς Συνόδου τῆς Νικαίας, ἀλλά ἀνεκήρυξε με τέλειο τρόπο την Οἰκονομία τοῦ Σωτῆρος μας Χριστοῦ και δεν ἀφαίρεσε το ὄνομα Θεοτόκος ἀπό την Παρθένο Μαρία, τότε κοινωνῶ ἀμέσως και συμφωνῶ μαζί της, εὐχαριστώντας τον Θεό και την εὐσέβειά σου». (Ὁσίου Συμεῶν τοῦ Μεταφραστοῦ, P.G. 114, 1405D-1409B)
Εκκλησιαστική ιστορία Νικηφόρου Καλλίστου
• Ὁ Θεοδόσιος ὡδήγησε ἔξω ἀπό την πόλι τον ἐπίσκοπο Σεβηριανό και ἐκεῖ τον φόνευσε, ἐπειδή δεν ἤθελε να ὑποταχθῆ στην κακοδοξία του. Ἔπειτα διήγειρε μεγάλο διωγμό σε ὅλη την ἁγία πόλι, ἐναντίον ἐκείνων που δεν ἤθελαν να κοινωνήσουν με αὐτόν. Ἄλλους λοιπόν τυράννησε με βασανιστήρια, ἄλλων ἅρπαξε την περιουσία, ἄλλων κατέκαυσε τα σπίτια, ὥστε ἡ πόλις να φαίνεται ὅτι κυριεύεται ἀπό βαρβάρους. (P.G. 147, 32A, τόμος ιε’, κεφ. θ’)
Όσιος Ευθύμιος ο Μέγας
• Ἀπευθυνόμενος στην αὐτοκράτειρα Θεοδώρα: Πρόσεξεστο ἑξῆς τον ἑαυτό σου τέκνο μου. Τά δυσάρεστα και πικρότατα οἰκογενειακά γεγονότα τῆς Ἰταλίας συνέβησαν, ἐπειδή παρασύρθηκες ἀπό την πονηρία τοῦ Θεοδοσίου. Ἀπόφευγε λοιπόν την παράλογη φιλονεικία και να δεχθῆς μαζί με τις τρεῖς ἄλλες ἅγιες Οἰκουμενικές Συνόδους… και τον ὅρο πού ἐξεφώνησε ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος που συγκροτήθηκε τώρα στην Χαλκηδόνα. Να μη κοινωνῆς πλέον με τον Διόσκορο, ἀλλά με τον ἐπίσκοπο τῶν ἹεροσολύμωνἸουβενάλιο. (Αγώνες των μοναχών… σελ. 100)
(σ.σ. ότι είπε ο Μέγας ούτος Πατήρ ισχύει και για τις μέρες μας, μιας και ο οικουμενισμός έχει καταδικασθεί επίσημα από την Εκκλησία και συγκεκριμένα το έτος 1983, στο Μοντρεάλ, υπό της συνόδου της Ρωσικής Εκκλησίας της διασποράς με πρόεδρο της συνόδου τον Άγιο Φιλάρετο. Παραθέτω την απόφαση της συνόδου:
Μοντρεάλ, Αύγουστος 1983
Τό άνάθεμα κατα της αίρέσεως του Οίκουμενισμου
Τοίς βάλλουσι κατα της Έκκλησίας του Χριστου και διδάσκουσιν ότι ή του Χριστου Έκκλησία μεμέρισται έν ούτω καλουμένοις «κλάδοις», οιτινες διαφέρουσιν αλλήλων έν διδασκαλία και τρόπω ζωης, η ότι ή Έκκλησία ουχ υφίσταται όρατώς, αλλά απαρτισθήσεται έν τω μέλλοντι, οταν άπαντες οι «κλάδοι» η τμήματα η όμολογίαι ηπροσέτι και θρησκείαι ένωθώσιν έν ένι σώματι' και οίτινες ου διακρίνουσι την ιερωσύνην και τα μυστήρια της Έκκλησίας από την ιερωσύνην και τα μυστήρια τών αΙρετικών, αλλα λέγουσιν οτι τό βάπτισμα και ή ευχαριστία τών αΙρετικών είσiν ικανα πρός σωτηρίαν' ώσαύτως, τοίς κοινωνουσιν έν γνώσει τοίς προμνημονευθείσιν αΙρετικοίς η συνηγορουσι, διαδίδουσι ηυπεραμυνομένοις της καινοφανους αυτών αΙρέσεως του οίκουμενισμου έν προσχήματι αδελφικης αγάπης, η υποτιθεμένης ένώσεως τών διαχωρισθένων Χριστιανών, ΑΝΑΘΕΜΑ *
*πηγή:orthodoxlife,1983 no.6, 1984 no.4 , και Άγιος Αγαθάγγελος τεύχος Ιανουαρίου 1984 )
• Πάντων τοίνυν τότε σχεδὸν τῶν τε πολιτῶν καὶ τῶν τῆς ἐρήμου μοναχῶν τῆ
6ος ΑΙΩΝΑΣ
Αγώνες των μοναχών κατά του Αναστασίου
• Όταν ο αυτοκράτορας Αναστάσιος εξαπάτησε τον ιερό Μακεδόνιο, και έλαβε από αυτόν «ὑπομνηστικόν», διά του οποίου ωμολογούσε ότι αποδέχεται τις δύο πρώτες Οικουμενικές Συνόδους, ενώ αποσιωπούσε τις δύο επόμενες, οι κληρικοί και οι μοναχοί του σκανδαλίστηκαν και «ἀγανακτήσαντα τα περί την Κωνσταντινούπολιν μοναστήρια ἀφίστανται τοῦ ἐπισκόπου Μακεδονίου». Όταν λοιπόν ο Μακεδόνιος πήγε να λειτουργήση στην περιώνυμη Μονή των Δαλματών, οι μοναχοί δεν δέχτηκαν να λειτουργήσουν μαζί του. Τότε αναγκάστηκε να απολογηθή επ’εκκλησίας, ότι αποδέχεται την Δ’ Οικουμενική Σύνοδο και αναθεματίζει όσους δεν την δέχονται. Μόνο έπειτα από την ομολογία του αυτή, οι μοναχοί καταδέχτηκαν να συλλειτουργήσουν μαζί του. (Νικ. Καλλίστου Εκκλησιαστική ιστορία,P.G.147, 173Cκαι Μ. Γεδεών, Πατριαρχικοί πίνακες, σελ. 137)
Από την χρονογραφία του Οσίου Θεοφάνους
• Όταν ο Τιμόθεος(511-518), που ήταν διάδοχος του ιερού Μακεδονίου, προσπάθησε να γράψει στα δίπτυχα το όνομα του Σεβήρου, ο λαός αντέδρασε και τον εμπόδισε. Συγκεκριμένα «Σευήρου γάρ την κοινωνίαν πάντες οι ὀρθόδοξοι ἔφυγον, μάλιστα οἱ μοναχοί, οὕς μετά πλήθους ἀγροικικοῦ (ὁ Σεβῆρος) τιμωρῶν πολλούς ἐφόνευσε ». (Θεοφάνους Χρονογραφία, έτος 6005, P.G. 108, 369B)
Επιστολή διαμαρτυρίας των Αγίων Πατέρων Σάββα και Θεοδοσίου
• …Όταν για ζητήματα πίστεως έχουμε να διαλέξουμε την ζωή ή τον θάνατο, ο θάνατος είναι για μας προτιμότερος. Πράγματι, δεν θα γίνουμε καθόλου και με κανένα τρόπο ή λόγο συγκοινωνοί με τους εχθρούς της Εκκλησίας του Θεού και με τα μάταια αναθέματα που εξαπολύουν, εφόσον με την βοήθεια του Θεού κατέχουμε την Αποστολικοί πίστη «ἐν ἡ ἑστήκαμεν και καυχώμεθα ἐπ’ ἐλπίδι τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ»(Ρωμ. ε’, 2). Όλοι οι κάτοικοι της αγίας γής, με την βοήθεια του Θεού, έχουμε ένα φρόνημα και μία πίστη, και δεχτήκαμε πρόθυμα τέσσερις άγιες Συνόδους τιμημένες με την ευαγγελική σφραγίδα, ομόδοξες, με ένα πνεύμα και φρόνημα…
…Γι’ αυτό κανείς δεν θα μπορέσει με οποιονδήποτε τρόπο να μας ενώσει με όσους δεν έχουν τα ίδια φρονήματα με μας και δεν πειθαρχούν στις άγιες αυτές Συνόδους, έστω και αν μας περιμένουν μύριοι θάνατοι…
…Βεβαιώνουμε την εξουσία σου ενώπιον του Θεού και των εκλεκτών αγγέλων, ότι δεν αποδεχόμαστε με κανένα τρόπο ή λόγο την ένωση με τους Αποσχιστές που αναφέραμε, πριν κριθούν νόμιμα και κανονικά.Ούτε βέβαια ήμαστε σύμφωνοι με καμία καινοτομία στην πίστη, που θα πραγματοποιηθεί για οποιονδήποτε λόγο, ούτε θα αποδεχτούμε ως νόμιμη την χειροτονία κάποιου από τους Ακέφαλους, οποτεδήποτε και αν μας επιβληθεί. (Κυρίλλου Σκυθοπολίτου, Βίος τοῦ ὁσίου Σάββα, κεφ.νζ’)
Πατριάρχης Ιεροσολύμων Ιωάννης
• … (σ.σ. Ο δούκας Αναστάσιος) συνέλαβε καὶ ἐφυλάκισε τὸν Ἰωάννην, τὸν ὁποῖον ἐν φυλακῆ ὄντα ἐπίεζε παντοιοτρόπως ὅπως προβῆ εἰς τὴν ἐπικοινωνίαν (σ.σ. μετά του αιρετικού πατριάρχου Αντιοχείας Σευήρου). (Η.Θ.Ε., 6, 1200 – 1)
7ος ΑΙΩΝΑΣ
Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής
• Τότε λέει ο έπαρχος στον Άγιο: ”Κοινωνείς με την εδώ εκκλησία ή όχι;” Και ο Άγιος απάντησε: ”Δεν κοινωνώ!”. Του λέει εκείνος: ”Γιατί;”. Και απάντησε: ”Επειδή απέρριψε τις Συνόδους (λόγω της αποδοχής του Τύπου)”. Και είπε (ο έπαρχος): ”Εάν τις απέρριψε, πώς αναφέρονται στα δίπτυχα;”. Και λέει ο Άγιος: ”Και ποία η ωφέλεια από τα ονόματα, όταν τα δόγματα έχουν εκβληθεί;”. (Μάξιμου του Ομολογητού, Ἐξήγησις τῆς κινήσεως.., κεφ. ιγ΄, P.G. 90, 128 A-C)
• Έπειτα έρχονται και άλλοι απεσταλμένοι από τον Πατριάρχη και με ρωτούν: Σε ποια Εκκλησία ανήκεις; Στην Εκκλησία του Βυζαντίου; Της Ρώμης; Της Αντιοχείας; Της Αλεξανδρείας; Των Ιεροσολύμων; Γνώριζε ότι όλες ενώθηκαν μεταξύ τους, μαζί με τις επαρχίες τους. Εάν λοιπόν ανήκεις και εσύ στην Καθολική Εκκλησία, ενώσου μαζί μας, για να μην πάθεις τίποτε απροσδόκητο εισάγοντας νέο και ξένο τρόπο ζωής. Εγώ τότε απάντησα: Ο των όλων Θεός, όταν εμακάρισε τον Πέτρο για τα λόγια με τα οποία Τον ομολόγησε ορθά, διεκήρυξε ότι Καθολική Εκκλησία είναι η ορθή και σωτήριος ομολογία της προς Αυτόν πίστεως. Ας μάθω όμως την ομολογία με την οποία έγινε η ένωση των Εκκλησιών και αν πράγματι έγινε με καλό τρόπο, δεν σκοπεύω να απέχω από αυτή. (Οι αγώνες των μοναχών…, σελ. 152-3)
• Με προστάσσετε επίσης, ενώ έχω αυτά γραμμένα στο βιβλίο της καρδιάς μου, να έλθω και να κοινωνήσω με την Εκκλησία στην οποία κηρύττονται τέτοιου είδους δόγματα. Επίσης να γίνω κοινωνός με αυτούς που νομίζουν ότι στρέφονται εναντίον του διαβόλου με την βοήθεια του Θεού, ενώ στην πραγματικότητα στρέφονται εναντίον του Θεού; Να μη δώσει ο Θεός, που γεννήθηκε για μένα χωρίς αμαρτία! (Έπειτα τους έβαλε μετάνοια και είπε) Οτιδήποτε έχετε διαταγή να κάνετε στον δούλο σας, σας λέγω κάντε το. Εγώ όμως δεν θα γίνω ποτέ συγκοινωνός με αυτούς που δέχονται αυτές τις καινοτομίες. (Μάξιμου του Ομολογητού, Περί των πραχθέντων…P.G. 90, 144B-145C)
- Θεοδόσιος (επίσκοπος Καισαρείας): Επειδή όλη η Δύση και όσοι διαστρέφουν τα πράγματα στην Ανατολή αποβλέπουν σε σένα (Μάξιμε), και όλοι επαναστατούν εξαιτίας σου και δεν θέλουν να συμφωνήσουν μαζί μας για την πίστη, είθε να σε κατανύξει ο Θεός να κοινωνήσεις μαζί μας βάση του Τύπου που εκθέσαμε. (P.G. 90, 161D-165C)
- Επιφάνιος: Είπε μας λοιπόν κάκιστε λαίμαργε γέρο, μας είπες αυτά τα λόγια θεωρώντας αιρετικούς εμάς, την πόλη μας και τον βασιλέα; Πράγματι ήμαστε περισσότερο χριστιανοί και ορθόδοξοι από εσένα.
- Άγιος Μάξιμος: Εάν πιστεύετε έτσι, όπως πιστεύουν οι νοερές φύσεις και η Εκκλησία του Θεού, πως με αναγκάζετε να κοινωνήσω με τον Τύπο (με όσους δηλαδή τον αποδέχονται), που μόνο την αναίρεση αυτών περιέχει;
-Επιφάνιος: Αυτό έγινε για Οικονομία για να μην ζημιωθούν οι λαοί μας με τέτοιες λεπτολογίες.
–Άγιος Μάξιμος: Το αντίθετο συμβαίνει. Κάθε άνθρωπος αγιάζεται με την ακριβή ομολογία πίστεως και όχι με την αναίρεση της, που βρίσκεται στον Τύπο. (P.G. 90, 161D-165C)
8ος ΑΙΩΝΑΣ
Αγία Θεοδοσία
• Όταν ο πατριάρχης Αναστάσιος υπέγραψε το διάταγμα κατά των εικόνων, τότε «αἱ σεμναί και τίμιαι γυναῖκες τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ῶν προεξῆρχεν ἡ ἁγία Θεοδοσία (σ.σ. μία εικονόφιλη μοναχή)… ὥρμησαν εἰς την Ἐκκλησίαν, και το βδέλυγμα τῆς ἐρημώσεως (σ.σ. αναφέρεται στον πατριάρχη), και τοῖς λίθοις και τοῖς ξύλοις ὑβρίζουσαι, και μισθωτόν ἀποκαλοῦσαι, και Λύκον, και προδότην Ἰούδαν ἐδίωξαν». (Δοσιθέου Ἱεροσολύμων, Δωδεκάβιβλος, βιβλίο στ΄, κεφ. ιθ΄,σελ. 440)
(σ.σ. Έκρινα χρήσιμο να τοποθετήσω αυτή την πηγή, που ενώ δεν μιλάει ξεκάθαρα για την διακοπή του μνημοσύνου, μας δίνει ένα γλαφυρό πλαίσιο της μη αποδοχής κανενός αιρετικού ψευδοποιμένα, ούτε καν του πατριάρχη. Βλέπουμε τους πρωταγωνιστές να κρατάνε πέτρες και ξύλα και φωνάζοντας να διώχνουν “κακήν κακώς” τον πατριάρχη από την εκκλησία. Οι πρωταγωνιστές μάλιστα είναι απλές λαϊκές γυναίκες. Τέλος, άξιος αναφοράς είναι και ο τρόπος που ο Δοσίθεος αποκαλεί τον τότε πατριάρχη, δηλαδή ως βδέλυγμα της ερημώσεως, Ιούδα και προδότη!)
Όσιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός
• Ας προφυλασσόμαστε λοιπόν με όλη μας τη δύναμη, να μην λαμβάνουμε μετάληψη από τους αιρετικούς, αλλά ούτε και να τους δίνουμε την δική μας… για να μην γίνουμε συμμέτοχοι της κακοδοξίας και της κατακρίσεώς τους. (Έκδοσις ακριβής…, βιβλίο δ΄, P.G. 94, 1153B)
9ος ΑΙΩΝΑΣ
Άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης
• Αυτή είναι η ευαγγελική πίστις ημών των αμαρτωλών. Αυτή είναι η αποστολική ομολογία ημών των ταπεινών, ή με άλλους λόγους, η πατροπαράδοτη θρησκεία ημών των ελαχίστων. Εκτός από αυτή δεν αποδεχόμαστε, όχι μόνο τι λέει ο τάδε η ο δεινά από τους σημερινούς η τους παλαιούς, αλλά ούτε και αν αυτός είναι ο Πέτρος και ο Παύλος. Αλλά και αν ακόμη έρθει κάποιος από τους ουρανούς και διδάσκει και κηρύττει (Γαλ. Α΄, 8.9), δεν μπορούμε να τον δεχθούμε σε εκκλησιαστική κοινωνία, εφόσον δεν ακολουθεί την υγιή διδασκαλία της πίστεως (Τίτ, β΄, 1). Επιπλέον δε, η ταπεινώτης μας είναι έτοιμη μέχρι θανάτου να υποστεί… παρά να γίνουμε αρνητές αυτής της ειλικρινούς ομολογίας μας. (Επιστολή α’, βιβλίο β΄, P.G. 99, 1120A)
• Τάδε λέγει Κύριος: «Ἄνοιξον τὸ στόμα σου, καὶ πληρώσω αὐτὸ. Ἀνθ΄ῶν ὑπήκουσας φωνῆς μου. Ἐντολὴ γὰρ Κυρίου μὴ σιωπᾶν ἐν καιρῶ κινδυνευούσης πίστεως». Λάλει γὰρ, φησί, καὶ μὴ σιώπα. Καὶ «Ἐὰν ὑποστέλληται, οὐκ εὐδοκεῖ ἡ ψυχὴ μου ἐν αὐτῶ». Καὶ «Ἐὰν οῦτοι σιωπήσωσιν, οἱ λίθοι κεκράξονται». Ὥστε ὅτε περὶ πίστεως ὁ λόγος, οὐκ ἔστιν εἰπεῖν:Ἐγὼ τὶς εἰμι; Ἱερεύς; ἀλλά οὐδαμοῦ. Ἄρχων; καὶ οὐδὲ οὕτως. Στρατιώτης; καὶ ποῦ; Γεωργός; καὶ οὐδὲ αὐτὸ τοῦτο. Πένης, μόνον τὴν ἐφήμερον τροφὴν ποριζόμενος. Οὐδεὶς μοι λόγος καὶ φροντὶς περὶ τοῦ προκειμένου. Οὐά, οἱ λίθοι κράξουσι, καὶ σὺ σιωπηλὸς καὶ ἄφροντις; (P.G. 99, 1321A- B)
• Oὐ μόνον εἰ βαθμῶ τις καὶ γνώσει προέχων ἐστίν, ὀφείλει διαγωνίζεσθαι λαλῶν καὶ διδάσκων τὸν τῆς Ὀρθοδοξίας λόγον. Ἀλλά γὰρ εἰ καὶ μαθητοῦ τάξιν ἐπέχων εἴη, χρεωστεῖ παρρησιάζεσθαι τὴν ἀλήθειαν, καὶ ἐλευθεροστομεῖν. (P.G. 99, 1120)
• Άλλοι μεν ναυάγησαν εντελώς προς την πίστη. Άλλοι δε, αν και δεν καταποντίσθηκαν από τις αιρετικές σκέψεις, εξαιτίας όμως της εκκλησιαστικής τους κοινωνίας με την αίρεση χάθηκαν και αυτοί μαζί τους. Αλλά ακόμη και αυτοί που έχουν Ορθόδοξα φρονήματα συγχύζονται ως προς την αλήθεια λόγω της επιμονής του διωγμού, όπως ακριβώς εκείνοι που ζαλίζονται από τις τρικυμίες της θαλάσσης εξαιτίας της απειρίας τους να ταξιδεύουν σ’ αυτήν. (Επιστολή ιέ, βιβλίο β’, P.G.99, 1161B-1164C)
• Σε άλλη του επιστολή που απευθύνονταν σε κάποιες μοναχές έγραφε:«Χαίρομαι πάρα πολύ και δοξάζω τον Θεό, επειδή μαθαίνω ότι μέχρι τώρα έχετε μείνει πεντακάθαρες από την εκκλησιαστική κοινωνία με τους αιρετικούς. Βέβαια αυτοί που έχουν τα σώματα ανέπαφα, οφείλουν να είναι παρθένοι και κατά την πίστη. Διότι είναι μοιχεία, ώ πανσύνετες, ακόμη και το να κοινωνεί κανείς με τους αιρετικούς. Από την κοινωνία αυτή εύχομαι ο Κύριος να σας διαφυλάξει μέχρι τέλους ανέπαφες, ο οποίος σας νυμφεύθηκε εξαιτίας της υποσχέσεώς σας να φυλάξετε την παρθενία». (Επιστολή ιθ’, βιβλίο β’, P.G.99, 1176B)
• Όταν κάποιος έχει εκκλησιαστική κοινωνία με την αίρεση, δεν μπορεί να γίνει φίλος του Θεού, αλλά παραμένει εχθρός και αν ακόμη προσφέρει όλα τα χρήματα του κόσμου. Αλλά γιατί ομιλώ περί κοινωνίας; Ακόμη και αν συντρώγει ή πίνει ή συνδέεται φιλικά με τους αιρετικούς είναι υπεύθυνος. (Επιστολή λβ’, βιβλίο β’,P.G. 99, 1205AB)
• ... κείμενος (σ.σ. ο μαθητής του Αγίου Θεοδώρου) ἤδη βραχύ ἄπνους, και ἄφωνος, και ἐρωτηθείς παρά τῶν κολαστῶν μνημονεύειν τον τύραννον, φημί, άλλά οὐκ ἀρχιεπίσκοπον. Ου, φησίν, ὁ μακάριος. Οὕτω μέχρι θανάτου σχεδόν οὐ παρατρέψας τον νοῦν, οὐ παρεκκλίνας τι τῶν ὀρθοδόξως ἐγνωσμένων αὐτῶ. (P.G. 99, 1097BC)
• Μέγισται ἀπειλαί κεῖνται παρά τῶν Ἁγίων ἐκφωνηθεῖσαι τοῖς συγκαταβαίνουσιν αὐτῆ (σ.σ. τῆ αἱρέσει) μέχρι και συνεστιάσεως. Κἄν ἐν βρώματι, και πόματι, και φιλία συγκάτεισι (ὁ ὀρθόδοξεῖν δοκῶν) τοῖς αἱρετικοῖς, ὑπεύθυνος. Τοῦ Χρυσοστόμου ἡ ἀπόφασις. Ἐπί και παντός Ἁγίου. (P.G. 99, 1048C-D)
• Έργο δε του μοναχού είναι το να μη ανέχεται να γίνεται η παραμικρή καινοτομία στο Ευαγγέλιο, για να μη δώσουν στους κοσμικούς κακό παράδειγμα αιρέσεως και εκκλησιαστικής συγκοινωνίας με αιρετικούς και έτσι λογοδοτήσουν για την ψυχική τους απώλεια. (Επιστολή λθ’, βιβλίο ά, P.G.99, 1049CD)
(σ.σ. Η θαυμάσια αυτή περικοπή μας δείχνει ότι όλο το πλήρωμα της Εκκλησίας μπορεί να αποτειχισθεί από τους αιρετικούς ποιμένες. Μάλιστα ο Άγιος Θεόδωρος δεν μιλάει περί δυνητικής ή μη πράξεως, αλλά περί υποχρεωτικής(για την σωτηρία της ψυχής). Έτσι, καταισχύνονται οι σημερινοί «θεολόγοι» που ομιλούν περί δυνητικής εφαρμογής του 15ου κανόνα της ΑΒ’ Συνόδου, αλλά και όσοι ομιλούν περί στρατηγών που δήθεν πρέπει πρώτα αυτοί να αποτειχισθούν και μετά όλο το υπόλοιπο πλήρωμα της Εκκλησίας. Και έτσι οι «θεολόγοι» αυτοί δεν αφήνουν τον κόσμο να ομολογήσει την Ορθοδοξία με αποτέλεσμα, η αίρεση να έχει επικρατήσει στις μέρες μας.)
Όσιοι Θεόδωρος και Θεοφάνης οι Γραπτοί
• … Εμείς απορρίψαμε τις προτάσεις του με πείσμα και είπαμε, ότι είμαστε έτοιμοι να υπομείνουμε μυρίους θανάτους. Είπαμε ακόμη, ότι δεν θα μολυνθούμε ποτέ με την εκκλησιαστική κοινωνία ή έστω με την απλή συμφωνία με όσους αθέτησαν την πίστη και την ομολογία των Χριστιανών, έστω και αν μας βγάλουν τα μάτια ή κάψουν στη φωτιά τα σώματά μας… (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ της Ορθοδοξίας, σελ. 200)
• Ο έπαρχος άρχισε πάλι να μας κολακεύει και είπε: «μία μόνο, μία φορά κοινωνήστε μαζί μας και δεν απαιτούμε τίποτε άλλο. Θα έλθω και εγώ μαζί σας στην εκκλησία και έπειτα πηγαίνετε όπου σας αρέσει ». Εγώ γέλασα και του είπα: «Κύριε έπαρχε, αυτό που λέγεις είναι όμοιο με το να μας έλεγε κανείς για κάποιον άλλο λόγο ότι: δεν σου ζητώ τίποτε, παρά μόνο μία φορά να σου κόψω το κεφάλι και μετά απ’ αυτό πήγαινε όπου θέλεις. Γνώριζε λοιπόν ότι σε μας είναι ντροπή ακόμη και το να τολμά κάποιος να μας προτρέπει να έλθουμε σε κοινωνία, σαν αυτή που εσύ τώρα –άγνωστο γιατί- μας προσκαλείς, και να μην είναι από πολύ νωρίτερα πεπεισμένος, ότι είναι ευκολότερο να κάνει άνω κάτω την γη και τον ουρανό, παρά να μεταβάλλει εμάς από την ευσέβεια ». (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ της Ορθοδοξίας, σελ. 201)
Μέγας Φώτιος
• Αἱρετικός ἐστιν ὁ ποιμήν; λύκος ἐστίν. Φυγεῖν ἐξ αὐτοῦ καὶ ἀποπηδᾶν δεήσει, μηδὲ ἀπατηθῆναι προσελθεῖν κἄν ἥμερον περισαίνειν δοκεῖ. Φύγε τὴν κοινωνίαν αὐτοῦ καὶ τὴν πρὸς αὐτὸν ὁμιλίαν ὡς ἰὸν ὄφεως… (Η αποτείχισίς μου, σελ. 20)
13ος ΑΙΩΝΑΣ
Άγιος Γερμανός
• Να φεύγετε ολοταχώς μακριά από τους ιερείς που υπέκυψαν στη λατινική υποταγή. Να μη συγκεντρώνεστε μαζί τους στην εκκλησία, ούτε να δέχεστε από τα χέρια τους οποιαδήποτε ευλογία. Διότι είναι καλύτερο να προσεύχεστε μόνοι σας στα σπίτια σας προς τον Θεό, παρά να συνάγεστε στην εκκλησία μαζί με τους υποταχθέντας λατινόφρονας. Εάν κάποιος από τους ιερείς που προαναφέραμε κοσμείται με σεμνό βίο και αποδέχεται την ευσέβεια, αλλά ημάρτησε μόνο σ΄αυτό το πράγμα - δηλαδή ενέδωσε λόγω βίας ή συναρπαγής στη λατινική τυραννία, που εισχώρησε στις εκκλησίες σας και ομολόγησε ότι έχει τον πάπα ως αρχιερέα - σ΄αυτόν ας μη παραχωρηθεί να εκκλησιάζεται μαζί σας. Ούτε επίσης να εκτελεί τα της ιερωσύνης, εάν προηγουμένως δεν μετανοήσει και πει ενώπιον του αρχιεπισκόπου των Λατίνων και των επισκόπων του, ότι δεν είναι έτσι τα πράγματα …
• … Όσοι κληρικοί αποδέχονται την Εκκλησία μας και επιθυμούν να κρατήσουν την πατροπαράδοτη πίστη, να μην υποκύψουν στους αρχιερείς τους που υποτάχθηκαν στους Λατίνους. Ούτε να υπακούσουν έστω και για λίγο σε αυτούς, επειδή οι επίσκοποι θα τους αφορίσουν με σκοπό να τους κάνουν να πεισθούν στη λατινική εκκλησία. Επειδή ένας τέτοιος αφορισμός είναι άκυρος και επιστρέφει μάλλον σε αυτούς που τον πράττουν. Και τούτο διότι έχουν γίνει πρόξενοι σκανδάλων στον λαό του Θεού, αφού καταπάτησαν την ακρίβεια των ιερών κανόνων και δέχθηκαν τους επιβήτορας και αλλοτριοεπισκόπους και τους έδωσαν τα χέρια, το οποίο είναι σημείο ευπειθείας και υποδουλώσεως …
• … Εσείς δε περιούσιε λαέ του Χριστού, στερεωθείτε στην πίστη, ανδρίζεσθε, γίνεσθε ισχυροί, σωφρονίζοντας τους ατάκτους και ελέγχοντας όσους παραποιούν την ευσέβεια. Να μην προδίδετε κανένα από τα ορθά δόγματα τα οποία έχετε λάβει από παλαιά. Να θεωρείτε χαρά και κέρδος κάθε βιοτική θλίψη και κάθε ζημία, προκειμένου να διαφυλαχθεί μέσα σας απαραβίαστος ο θησαυρός της Ορθοδόξου πίστεως. (Γερμανού Κων/λεως, επιστολή σταλείσα εν τη νήσω Κύπρω…, παρά Κ.Ν. Σάθα, σελ. 17-19)
• Οι Λατίνοι « καταπείσαντες τους ἐν τῆ Μονῆ τῶν Ἰβήρων Μοναχούς, Ἴβηρας το γένος, ἵνα ὑποταχθῶσιν εἰς την ἔδραν τῆς Ρώμης, δίδοντες ἁπλῆν διά χειραψίας ὑπόσχεσιν εἰς τον ἐν Θεσσαλονίκη Λατῖνον ἐπίσκοπον. Τούτου ἕνεκεν ἐνεφιλοχώρησε διάστασις μεταξύ τῶν ἐν τῆ Μονῆ συμμοναζόντων Ἰβήρων Μοναχῶν και τῶν Ἑλλήνων, διότι οἱ τελευταῖοι δεν ἀπεδέχοντο την ὑποταγήν αὐτῶν εἰς την ρωμαϊκήν Ἐκκλησίαν. Οὐδέν ῆττον οἱ Ἕλληνες Μοναχοί, ἵνα μη πράξωσι τι το ἀντικανονικόν, ἀπέστειλαν προς τον ἀνωτέρω Χωματιανόν (μέγα χαρτοφύλακα των Πατριαρχείων και από το 1220 αρχιεπίσκοπο Βουλγαρίας), Μοναχόν τινά ὀνόματι Οἰκοδομόπουλον και συνεβουλεύθησαν αὐτόν ἄν ἐφεξῆς δύνανται να συγκοινωνῶσι προς τους αποσχισθέντας τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας Ἴβηρας. Τότε ὁ Χωματιανός προέτρεψε τους Ἕλληνας να παύσωσι πᾶσαν μετ΄ἐκείνων κοινωνίαν και ἐν ταὐτῶ διεφώτισεν αὐτούς περί τε τῶν δογμάτων και τῆς διαφορᾶς τῶν δύο Ἐκκλησιῶν». (Γερ. Σμυρνάκη, Το Άγιον Όρος, σελ. 71)
Ιώβ Ιασίτης, ο Ομολογητής
• … Να μην τους συναναστρεφόμαστε λοιπόν προσαρμοζόμενοι στις συνήθειές τους. Ούτε επίσης να συνυπάρξουμε σε ένα περίβολο, για να μη παραδοθούμε και εμείς μαζί τους ως περιφρονημένοι στον διάβολο για να μας καταπατήσει. Τι λοιπόν; Θα τους σιχαθούμε ή θα τους καταραστούμε; Φυσικά όχι. Θα προσπαθήσουμε όμως με όλες μας τις δυνάμεις να μη μολυνθούμε με την εκκλησιαστική κοινωνία μαζί τους και να μη μετέχουμε στην ψώρα, ή την ολέθρια ασθένειά τους. Θα προφυλάξουμε επίσης τους εαυτούς μας με κάθε τρόπο και θα απέχουμε τελείως από την φατρία τους. (Ανδρ. Δημητρακοπούλου, Ιστορία του σχίσματος…, σελ. 61)
• Διότι ο μνημονεύων του πάπα ως αρχιερέως, η το δικαίωμα του εκκλήτου εις αυτόν παραχωρών, η θεωρών τούτον πρώτον μεταξύ των αρχιερέων του Θεού, καθίσταται υπεύθυνος και ένοχος απέναντί του να τηρήσει όλον τον λατινισμό. Παρακαλώ φυλαχτείτε εκ του μιάσματος τούτου των Ιταλών. Μην αφήσουμε να μας αγγίξει ο μολυσμός τους, και μας αποστραφεί ούτως ο Νυμφίος των ψυχών μας προς αιώνια καταισχύνη μας. (Μοναχισμός και…, ό. π., σελ. 101)
(σ.σ. Τι θα έλεγε ο άγιος ούτος Πατήρ δια τον σημερινόν πατριάρχην Βαρθολομαίο, όπου κατά την επίσκεψη του πάπα στην Κωνσταντινούπολη, το 2006, τον μνημόνευσαν ως κανονικό επίσκοπο, ψέλνοντάς του παραλλήλως εμετικά τροπάρια, τύπου: ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου…; Η απάντηση για κάθε αναγνώστη, είναι νομίζω προφανής.)
Άγιος Μελέτιος Γαλασιώτης
• Μη πείθεσθε μονάζουσι, μηδέ τοῖς πρεσβυτέροις ἐφ οἱς ἀνόμως λέγουσι, κακίστως εισηγοῦνται. Καὶ τι φημί μονάζουσι, καὶ τι τοῖς πρεσβυτέροις; Μηδέ ἐπισκόποις εἴκετε τὰ μὴ λυσιτελοῦντα πράττειν και λέγειν και φρονεῖν δολίως παραινοῦσιν. Ὅτινες περικείμενοι μόρφωσιν εὐσεβείας πᾶσαν την δύναμιν αὐτῆς εἰσὶν ἀπηρνημένοι… Οῖς οὐ προσῆκον πείθεσθαι, κἄν και ποιμένες εῖεν, ἀλλά οὐδὲ ἐνδέχεται καλεῖν τούτους ποιμένας ὅλως, τοὺς λυμεῶνας και φθορεῖς τῆς χριστωνύμου ποίμνης και μὴ τοὺς ὅρους σώζωντας τῆς ἀρχιερωσύνης. (Αρχιμανδίτου Χρυσοστόμου Σπύρου, Η Αποτείχισις μου, Σπέτσες 2008, εσώφυλλο)
Ομολογία Αγιορειτών Πατέρων επί Βέκκου
• Αυτοί άγιε Δέσποτα, δεν άφησαν άθικτο και απαραχάρακτο κανένα από τα κυριότερα σημεία της πίστεως. Γι΄αυτό, όχι μόνο αποκόπτονται από το πανταχού ίσο, καλό και ωραίο Σώμα του Χριστού, αλλά παραδίδονται και στον σατανά. Ο δε Απόστολος επισφραγίζοντας όλη την ευαγγελική και αποστολική διδασκαλία λέγει προς τους Γαλάτας, που εισήγαγαν τότε διαφορετική διδασκαλία σε ένα μόνο θέμα ότι: «Εἴ τις εὐαγγελίζεται ὑμᾶς παρ΄ὅ παρελάβετε, κἄν ἡμεῖς ἤ ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ, ἀνάθεμα ἔστω». Τα λόγια αυτά βέβαια τα απευθύνει πολύ περισσότερο και προς τους Ιταλούς, οι οποίοι τον τελευταίο καιρό έχουν εισαγάγει μύριες όσες διαφορετικές διδασκαλίες και ανατρέπουν ολόκληρη σχεδόν την ευαγγελική, αποστολική, κανονική και πατερική Παράδοση…
… Πως είναι λοιπόν νόμιμο και θεάρεστο να ενωθούμε με εκείνους, από τους οποίους αποκοπήκαμε δίκαια και κανονικά, εφόσον παραμένουν αμετάβλητοι στις αιρέσεις τους; Εάν το δεχθούμε αυτό, ανατρέπουμε μονομιάς τα πάντα και καταργούμε την Ορθοδοξία και μάλιστα σ΄εκείνα τα σημεία που την ανατρέπουν και αυτοί που γίνονται δεκτοί τώρα αναξίως. Διότι οι θείοι και ιεροί κανόνες λέγουν: «Όποιος συμπροσευχηθεί με ακοινώνητο ακόμη και μέσα σε σπίτι, να αφορίζεται (ι’ αποστ.)». Και σε άλλο μέρος:«Όποιος κοινωνεί με ακοινωνήτους, να είναι ακοινώνητος, επειδή επιφέρει σύγχυση στην κανονική τάξη της Εκκλησίας» (β’ Ἀντιοχ.). Και πάλι: «Όποιος δέχεται τον αιρετικό, υπόκειται στις ίδιες κατηγορίες μ΄ εκείνον» (ερμην. με’ αποστ.). Αν λοιπόν δεχθούμε την ένωση, θα γίνουμε και εμείς υπόδικοι απέναντι στους θείους κανόνες που αποφαίνονται εν αγίω Πνεύματι, για όλα όσα και αυτοί κατηγορούνται και είναι υπεύθυνοι. Αυτό όμως δεν είναι καθόλου σωστό και δίκαιο. Αλλά ούτε θα τους μνημονεύσουμε. Διότι και αυτό είναι ένα τέχνασμα του πονηρού που υποκρίνεται το φώς, ενώ είναι σκότος. Έτσι και τώρα με το να προβάλλει την ένωση μ΄αυτούς, θα επιφέρει με δόλιο τρόπο την απώλεια ολοκλήρου του σώματος της Εκκλησίας. Επειδή όμως δεν μπορεί να πείσει με φανερά επιχειρήματα προς αυτή την κατεύθυνση, επιχειρεί εκ του αφανούς να βρει ένα παράθυρο και να περάσει μέσα το κακό στα κρυφά. Εάν λοιπόν επιθυμούν πράγματι να ενωθούν μαζί μας, τότε ας αλλάξουν πρώτα και μετά να ενωθούν. Εάν όμως θέλουν να το κάνουν αυτό, ενώ συγχρόνως διατηρούν και τα σφάλματά τους, δεν θα τα καταφέρουν. Καταλήγουν μάλιστα να ζητούν έστω και την απλή μνημόνευση των ονομάτων τους. Δεν υπάρχει όμως κάποια σχέση μεταξύ μυστηριακής κοινωνίας και μνημονεύσεως ονόματος; Υπάρχει βεβαιότατα, όπως θα αποδείξουμε. Ώ πόσο δυστυχώς είναι το κέρδος που θα επιτύχουν τώρα! Διότι τώρα θα είναι και η διόρθωσή τους αδύνατη, εφ΄όσον θα έχουν πάρει εκείνο που θέλουν! Άλλωστε, οι αντιπαραθέσεις και οι διάλογοι δεν φαίνεται να έχουν γι΄αυτούς σαν σκοπό την ευσέβεια…
… Ο μέγας Απόστολος του Κυρίου και Ευαγγελιστής Ιωάννης λέγει: «Εἴτις ἔρχεται πρὸς ὑμᾶς καὶ ταύτην τῆ διδαχήν οὐ φέρει μεθ΄ἑαυτοῦ, χαίρειν αὐτῶ μη λέγετε και εἰς οἰκίαν μη λαμβάνετε. Ὁ γάρ λέγων αυτῶ χαίρειν κοινωνεῖ τοῖς ἔργοις αὐτοῦ τοῖς πονηροῖς» (Β’ Ιω. 10-11). Αν λοιπόν εμποδιζόμαστε να τον χαιρετίσουμε απλά στον δρόμο και αν δεν μας επιτρέπεται να τον βάλουμε σ΄ ένα συνηθισμένο σπίτι, πως δεν είναι ανεπίτρεπτο να τον εισαγάγουμε, όχι σε σπίτι, αλλά στον ναό του Θεού και μάλιστα σ΄αυτά τα ίδια τα άδυτά του; …
… Ποιος “άδης” θα αναφωνήσει το μνημόσυνο του πάπα – ο οποίος αποκόπηκε δίκαια από το Άγιο Πνεύμα εξαιτίας της αυθάδειάς του εναντίον του Θεού και των θείων Μυστηρίων - και θα γίνει με αυτό τον τρόπο εχθρός του Θεού; Διότι αν ακόμη και ο απλός χαιρετισμός μας καθιστά κοινωνούς των πονηρών έργων αυτού που χαιρετάμε, πόσο μάλλον η μνημόνευσή του εκφώνως και μάλιστα την στιγμή που αντικρίζουμε με φρίκη τα θεία Μυστήρια; Αν αυτός ο ίδιος που βρίσκεται μπροστά μας είναι η Αυτοαλήθεια, πως είναι δυνατόν να ανεχθεί ένα τόσο μεγάλο ψεύδος, το να συγκατατάσσεται δηλαδή ο πάπας μεταξύ των λοιπών Ορθοδόξων πατριαρχών; Και πώς θα τα ανεχθεί αυτά η ψυχή του Ορθοδόξου και δεν θα απομακρυνθεί αμέσως από την εκκλησιαστική κοινωνία αυτών που τον μνημόνευσαν και δεν θα τους θεωρήσει ιεροκαπήλους; Άλλωστε, η Ορθόδοξος Εκκλησία του Θεού δεχόταν από παλιά την αναφορά του ονόματος του αρχιερέως ενώπιον των αγίων Μυστηρίων ως τελεία συγκοινωνία. Διότι έχει γραφεί στην ερμηνεία της θείας Λειτουργίας, ότι ο λειτουργός αναφέρει το όνομα του αρχιερέως για να δείξει ότι υποτάσσεται στον ανώτερό του, ότι είναι κοινωνός του και ότι έχει δεχθεί δι΄αυτού την πίστη και την χάρη της ιερουργίας των θείων Μυστηρίων …
… Ο Θεός έχει επίσης στηλιτεύσει κατά το παρελθόν κάτι ανάλογο με τους εξής λόγους: «Ἱερεῖς ἠθέτουν νόμον μου καί ἐβεβήλουν τά ἅγιά μου» (Ἰεζ. Κβ’ . 26). Με ποιό τρόπο το έκαναν αυτό; Με το να μη κάνουν διάκριση μεταξύ βεβήλων και οσίων ανθρώπων, αλλά να έχουν τα πάντα κοινά με όλους. Και ποιό άλλο πλέον εναργές και αληθινό παράδειγμα από αυτό χρειαζόμαστε; Ή μήπως να κάνουμε την ένωση σαν ένα είδος Οικονομίας; Και πώς να γίνει δεκτή μία Οικονομία, η οποία βεβηλώνει τα θεία Μυστήρια, κατά τον θείο λόγο που προαναφέραμε και απωθεί απ΄αυτά το Πνεύμα του Θεού και στερεί από τους πιστούς την άφεση των αμαρτιών και την Χάρη της υιοθεσίας που πηγάζει απ΄αυτά τα Μυστήρια; Και τι πιο επιβλαβές από μία τέτοια Οικονομία; …
… Αλλά μήπως είναι σωστό να δωθεί στον αιρετικό πάπα το πρωτείο ολοκλήρου της Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού; Αυτό είναι πλήρης παραδοχή και όχι Οικονομία. Εκείνος δεν είναι άξιος τώρα ούτε για την τελευταία θέση. Λέγει δε σχετικά ο μέγας Πατήρ ημών Γρηγόριος ο Θεολόγος, χρησιμοποιώντας τον λόγο του Θεού για όσους μετανοούν: «Αν βέβαια δεν μετανόησαν, ούτε εγώ τους δέχομαι. Θα τους δεχθώ μόνο αν σκύψουν, αν προσέλθουν αξίως, αν διορθώσουν το κακό που έκαναν. Και όταν τους δεχθώ, τότε θα τους απονείμω την θέση που τους ταιριάζει». Πού είναι όμως σε εκείνον και τους δικούς του η διόρθωσις; Πού η μετάνοια προς το καλό; Άρα λοιπόν δεν είναι άξιοι ούτε για την τελευταία θέση, πόσο μάλλον για την πρώτη! ...
… Αλλά και ο μέγας Παύλος κινούμενος από τον ίδιο τον Κύριο που ομιλεί μέσα του μας βεβαιώνει: «Αἱρετικόν ἄνθρωπον μετά μίαν καί δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ, εἰδώς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος καί ἁμαρτάνει ὤν αὐτοκατάκριτος» ( Τίτ. γ’. 10). Και πάλι: «Στέλλεσθε άπό παντός ἀτάκτως περιπατοῦντος καί μή κατά τήν παράδοσιν ἥν παρελάβατε παρ΄ἡμῶν» (Β’ Θεσ. γ’ , 6). Και σε άλλο μέρος μας παραγγέλλει με κάτι τέτοιους ούτε να συντρώγουμε (Α’ Κορ. ε’, 11). Τα όμοια μας επιτάσσει και ο Θεοφόρος και Μέγας Πατήρ ημών Ιγνάτιος, για να μας προφυλάξει από τα ανθρωπόμορφα θηρία, τους αιρετικούς, τους οποίους δεν πρέπει όχι μόνο να δεχόμαστε, αλλά αν είναι δυνατόν, ούτε να τους συναντάμε. Πως είναι λοιπόν δυνατόν να δώσουμε σ΄αυτούς το δικαίωμα να είναι πρώτοι και κριτές των Ορθοδόξων Εκκλησιών και να διασαλπίσουμε το μνημόσυνό τους ως Ορθόδοξο κατά τον καιρό της κοινής λατρείας μέσα στην Εκκλησία και ενώπιον αυτής της ίδιας της μυστικής τραπέζης; Και μάλιστα ενώ καλούμαστε να μη τρώγουμε μαζί τους, ούτε να τους χαιρετάμε –για να μην υπάρχει κανενός είδους συναναστροφή μαζί τους– και των οποίων την συνάντηση μας ζητείται αν είναι δυνατόν να την αποφεύγουμε. (Καλλίστου Βλαστού, Δοκίμιον ιστορικόν περί του Σχίσματος…, σελ. 105-111)
Όσιος Νικηφόρος
• Όταν παντού άναψε για τα καλά η φλόγα της ασεβείας, τότε έφθασε ο καπνός μέχρι και το Άγιον Όρος, επειδή ο βασιλεύς άκουσε ότι οι Πατέρες έπαυσαν τελείως το μνημόσυνό του (σ.σ. και του πατριάρχου Βέκκου)… στο τέλος όμως, όταν αντιλήφθηκε ότι αυτό είναι αδύνατο, άναψε, όπως μπορούσε, εναντίον μας για τα καλά το πυρ των βασάνων απαιτώντας ή να κοινωνήσουμε μαζί του και δι΄αυτού με την λατινική Εκκλησία ή να μας αφαιρέσει την ζωή με βίαιο τρόπο. (V. Laurent- J. Darrouzes, Dossier Grec de l’ union de Lyon, σελ. 487-493)
Άγιος Αθανάσιος πατριάρχης Κων/λεως
• Στην αρχή λοιπόν προσπαθεί (σ.σ. ο επίσκοπος του Γάνου όρους) με το καλό και τις κολακείες να τους καταπείσει και να τους αποσπάσει από την ευσέβεια και το ορθό δόγμα των Χριστιανών. Επειδή όμως οι προσβολές του αποκρούσθηκαν από τους αλύγιστους και γενναίους υπερασπιστές της ευσεβείας και έχασε κάθε ελπίδα, αποκαλύπτει τότε το σχέδιό του. Δοκιμάζει λοιπόν με τις απειλές να φοβερίσει τον λέοντα, απειλώντας τον με ψευδή φόβητρα. Στην συνέχεια απαιτούσε από αυτούς να συμμετάσχουν μαζί τους τουλάχιστον στην προσευχή προ της τραπέζης και να φάγουν από το κοινό φαγητό. Όταν όμως ο μανιώδης εκείνος αρχιερεύς είδε, ότι ο Άγιος ήταν και σε αυτό ανένδοτος και παρουσίαζε στη συζήτηση τον (ι’) αποστολικό κανόνα που λέγει ότι: «εάν κάποιος συμπροσευχηθεί με έναν ακοινώνητο έστω και μέσα σε σπίτι, να είναι και αυτός ακοινώνητος ». Τότε δεν μπόρεσε πλέον να αντέξει την απτόητη και θαρραλέα ευθύτητα του μεγάλου Πατρός. (Καλοθέτου, Βίος και πολιτεία του εν αγίοις πατρός ημών… Αθανασίου, σελ. 478-480)
(σ.σ. στη παρούσα πηγή, μπορεί κανείς να θαυμάσει την ακρίβεια και την ευαισθησία στα θέματα της πίστεως που είχαν οι Άγιοι Πατέρες. Δεν δεχόταν ούτε να συνδειπνήσουν με αιρετικούς! Τι θα έλεγαν στους σημερινούς “επισκόπους” που οργανώνουν πανάκριβες φιέστες και δεξιώσεις για να υποδεχθούν τον πάπα και κάθε είδους αιρετικό; Τι θα έλεγαν σε αυτούς που διατυμπανίζουν την οικονομία και τα άχρι καιρού(μέχρι το κοινό ποτήριον), διότι, δήθεν ακόμα δεν υπάρχει προδοσία της πίστεως; Νομίζουμε ότι η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα είναι προφανής.)
Άγιος Ησαΐας ο Ομολογητής
• Ούτος ο Μακάριος έπαθε πολλά κακά από τον βασιλέα Μιχαήλ τον Παλαιολόγον τον λατινόφρονα, διά τί δεν ήθελε να συγκοινωνήσει με τον τότε Πατριάρχην Ιωάννην τον Βέκκον διά την καινοτομίαν του Ορθοδόξου Δόγματος, αλλά θείω ζήλω κινούμενος ηγωνίσθη πολλά υπέρ της Ορθοδοξίας, και με την ακούραστον διδασκαλίαν του, και παρομοίαν σπουδήν και προθυμίαν του, ήνωσεν όλους με την Ορθόδοξον Εκκλησίαν του Χριστού πλέον τελεώτερον. (Νέον Εκλόγιον, σελ. 337-338)
Κωνσταντίνος Σάθας
• Ου μόνον δε τούτο, αλλά και τον λοιπόν λαόν, τους τε ιερείς και μονάζοντας τυραννικώς εξεβίαζον (σ.σ. οι Λατίνοι) εις το ομοφρονείν και συγκοινωνείν αυτοίς και μνημονεύειν. Και όσοι μεν επείθοντο τοις δόγμασιν αυτών, τούτοις φιλονίκως διετίθεντο, όσοι δε έλεγχαν αυτούς ως αιρετικούς και την κοινωνία αυτών πάντη απεστρέφοντο, εκόλαζον φανερώς … (Κ. Σάθα, Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη, τομ. Β΄, σελ. πγ΄)
Γεωργίου Παχυμέρη
• Ο υιός του Ανδρόνικος Β’ δεν τόλμησε να κηδεύσει τον πατέρα του (Μιχαήλ Παλαιολόγο) με βασιλικές τιμές και επανέφερε στον πατριαρχικό θρόνο τον ιερό Ιωσήφ. Η πρώτη ενέργεια του πατριάρχου ήταν να ορίσει επιτίμιο στους αρχιερείς, λοιπούς κληρικούς και λαϊκούς που αποδέχθησαν την ένωση. Καθαιρέθηκαν επίσης όσοι κληρικοί ήταν παρόντες κατά την τέλεση λατινικής λειτουργίας στη Ρώμη η την Λυών. (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ ..., σελ. 254)
(σ.σ. σε αυτό το θαυμάσιο απόσπασμα, αντλούμε την εξής σημαντική πληροφορία: κατά πολλούς, ο 15ος κανόνας της ΑΒ’ Συνόδου έχει δυνητικό χαρακτήρα. Δηλαδή δεν είναι κάποιος υποχρεωμένος να τον εφαρμόσει σε καιρό αιρέσεως. Όμως εδώ αποδεικνύεται περίτρανα ότι είναι υποχρεωτικός, διότι ο πατριάρχης επέβαλλε επιτίμια σε όσους αποδέχθηκαν την ψευδένωση με τους παπικούς. Τα επιτίμια αυτά, αφορούσαν και απλούς λαϊκούς.)
14ος ΑΙΩΝΑΣ
Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς
• Αυτός (ο Ιωάννης Καλέκας, πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως) που έπειτα γράφει τόσα πολλά εναντίον των μοναχών και επέτρεψε σε οποιονδήποτε επιθυμεί να ανακινεί όλη την παρ΄εκείνου κατηγορία, δεν υποβάλλει πολλαπλασίως τον εαυτό του σε αυτές τις αποκηρύξεις, αποχωρίζοντας τον εαυτό του από την Εκκλησία του Χριστού και ολόκληρο το σύστημα των Ορθοδόξων; (Αναίρεσις εξηγήσεως τόμου Καλέκα,13, Ε.Π.Ε. τόμος 3,σελ.670)
(σ.σ. ο Άγιος Γρηγόριος σε αυτό το απόσπασμα, μας εξηγεί ότι ο πατριάρχης Καλέκας, παρόλο που δεν είχε καταδικασθεί επίσημα από Σύνοδο, ήταν ήδη χωρισμένος από την Εκκλησία του Χριστού. Στην επόμενη πηγή που θα παραθέσουμε, ο Άγιος θα ορίσει ποιος τελικά ανήκει στην Εκκλησία του Χριστού και ποιος όχι κατά την περίοδο της αιρέσεως. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι ο Άγιος δεν αναφέρει καν το αξίωμα του Καλέκα, θέλοντας μάλλον με αυτό τον τρόπο να δείξει ότι ο τελευταίος, είχε εκπέσει του αξιώματός του επειδή απώλεσε την ορθή πίστη.)
• Εφόσον ο Καλέκας είναι με αυτό τον τρόπο και τόσες φορές αποκομμένος από ολόκληρο το πλήρωμα των Ορθοδόξων, είναι κατά συνέπεια αδύνατο να ανήκει στους ευσεβείς, όποιος δεν έχει αποχωρισθεί από αυτόν. Αντιθέτως, όποιος για τους λόγους αυτούς είναι αποχωρισμένος από τον Καλέκα, τότε ανήκει πράγματι στον κατάλογο των Χριστιανών και είναι ενωμένος με τον Θεό κατά την ευσεβή πίστη. (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ …, σελ. 268)
Ιωσήφ ο Καλόθετος
•…Αντιθέτως, δεν γνωρίζω πως θα καταφέρει να μη συγκαταλεχθεί μετά των υποκριτών (Ματ. Κδ’, 51) και απίστων, αυτός που δεν απέχει από την κοινωνία με τον αμετανόητο (Ακίνδυνο), η μάλλον αυτός που δεν εναντιώνεται διαρκώς και δεν προετοιμάζεται πάντοτε για να πολεμήσει κατά του αμετανοήτου, έως ότου διάκειται έτσι εχθρικά προς τον Θεό και τις αΐδιες ενέργειές Του. (Ιωσήφ Καλοθέτου συγγράμματα, παρά Δ. Τσάμη, Λόγος 2,κεφ. 36-37, σελ. 138)
• Όταν δε ο πατριάρχης Καλέκας ‘‘απέκοψε’’ τον θείο Γρηγόριο και τους ομόφρονές του από την Εκκλησία (1344), ο ιερός Ιωσήφ έγραφε: Ποια είναι η Εκκλησία, η οποία ισχυρίζεται (ο Καλέκας) ότι μας έχει αποδιώξει; Η των Αποστόλων; Εμείς όμως είμαστε υποστηρικτές της και συμφωνούμε σε όλα μαζί της. Επιθυμήσαμε μάλιστα να πάθουμε τα πάντα για χάρη της κατά την παρούσα περίσταση και έχουμε σκοπό να υποφέρουμε με γενναιότητα κάθε πόνο και κόπο με την βοήθεια του Θεού. Εξαιτίας δε αυτής υφίσταται ο διαρκής πόλεμος με τον Θρασύμαχο (Βαρλαάμ) και τον Γλαυκοφάνη (Ακίνδυνο). Επομένως δεν λέγει ότι μας έχει αποβάλει η Αποστολική Εκκλησία - διότι πως ήταν δυνατό να γίνει αυτό;- αλλά η καινοφανής Εκκλησία και τα παράδοξα δόγματαπου αυτός συνέστησε με τα περί τον Θρασύμαχο και Γλαυκοφάνη νεαρά άτομα. Οι «φάγοντες τράπεζαν Ιεζάβελ» (Γ’ Βασ. ιη’, 19) περιφρόνησαν λόγους, νόμους, Προφήτες, Αποστόλους και τόσους άλλους. Πώς και είσαι εσύ Εκκλησία ευσεβών; Από τον τρόπο; Από τις πράξεις; Από τα υγιή δόγματα; Αφού λοιπόν έγινες εργαστήριο κάθε ψεύδους, κάθε συκοφαντίας, οποιουδήποτε φαύλου πράγματος, κάθε επαναστατικού φρονήματος, κάθε αδικίας, πλεονεξίας, ιεροσυλίας, αρπαγής και καπηλείας, έπειτα ‘‘χειροτονείς’’ –ώ του θράσους! - και τον εαυτό σου Εκκλησία. Δεν γνωρίζεις φαίνεται, ότι και οι Νεστόριος και Μακεδόνιος πιθανώς να ισχυρίστηκαν αυτό που και εσύ τώρα ισχυρίζεσαι, διότι και αυτοί είχαν τον ίδιο θρόνο με σένα.
Γιατί είσαι Εκκλησία; Από το ότι δωροδοκείς; Από το ότι εξαγοράζεις τις δίκες; Από το ότι δεν κάνεις διάκριση μεταξύ των ανιέρων και των αγίων; Από το ότι επιτρέπεις την είσοδο του ιερού σε όλους τους μολυσμένους και βεβήλους; Από το ότι καταπείθεις τους ανθρώπους να χορταίνουν από συγγενικό αίμα; Από το ότι πωλείς την Χάρι του Αγίου Πνεύματος; Από το ότι γέμισες την Εκκλησία με όλες τις αιρέσεις –προχωρώ δε και σ΄αυτή την κορωνίδα των κακών - ή από το ότι πωλείς (διά της Σιμωνίας) την ευσέβεια την δική σου και των επισκόπων σου και όσων σε ακολουθούν, για τους οποίους και καυχάσαι ότι αποτελούν και Εκκλησία; Τέτοιου είδους μεν είναι η κατά την γνώμη σου Εκκλησία, την οποία συνέστησες πριν από λίγο καιρό, αφού αποστάτησες από την δική μας. Η δική μας όμως Εκκλησία είναι από παλαιά αγνή, καθαρή, ειρηνική, αποχωρισμένη από οποιοδήποτε φαύλο και πονηρό πράγμα, ελεύθερη από οποιαδήποτε κακία, καθαρή από κάθε ακαθαρσία και κηλίδα. Σέβεται επίσης τα υγιή, καθαρά και αποδεδειγμένως ειλικρινή δόγματα των θεοφόρων ανδρών. Κεφαλή της Εκκλησίας είναι ο Κύριός μας, μέλη δε και μέρη αυτής της Εκκλησίας το σύνολο και σύνταγμα των ευσεβών. (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ…, σελ. 274-275)
• …Άλλοτε πάλι χαρακτηρίζει την ψευδεκκλησία του Καλέκα «ὡς σφαλεράν καί πόρρω Θεοῦ βάλλουσαν ». Κατά συνέπεια ο πατριάρχης (σ.σ. άκριτος ακόμα από Ορθόδοξη Σύνοδο) «δεῖ ὑποταγῆναι τῆ ἡμετέρα ἐκκλησία, ῆς πρό ὀλίγου ἀφηνίασεν ἀποσκιρτήσας». Για όλα αυτά ο ιερός Ιωσήφ συνιστούσε: «ἀποκοπτέον ἡμᾶς τῆς ἐκείνου κοινωνίας ». Προσέθετε δε, ότι χρειάζονται πηγές δακρύων για να κλαύση κανείς το «σύντριμμα» της Εκκλησίας. Τις σφαγές -όχι των σωμάτων - αλλά των ψυχών και την καινοτομία της πίστεως. (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ…, σελ. 275)
15ος ΑΙΩΝΑΣ
Ιωσήφ ο Βρυέννιος
• … Ήταν δυνατό και εξαιρετικά εύκολο να συναινέσω με τους αρχιερείς της Κύπρου και να τους δεχθώ σε εκκλησιαστική κοινωνία (σ.σ. αυτό άλλωστε ήθελε το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως) μέσα σε τρείς μόνο ώρες, αφού άλλωστε όλη η υπόθεσις είχε ανατεθεί σε μένα. Για τον σκοπό αυτό μάλιστα με παρακινούσαν και με πίεζαν με μύρια δώρα, απειλές, φόβητρα, υποψίες, υποσχέσεις, δόξα, κολακεία… Παρά ταύτα εγώ απετίναξα όλα εκείνα με μεγάλη ανδρεία – με την βοήθεια του Θεού φυσικά- και επέδειξα σε όλα γενναία αντίσταση χωρίς να ενδώσω ούτε στο ελάχιστο. Αντιθέτως, με όλη μου την ψυχή και την καρδιά διάλεξα την φτώχεια και την ακάθαρτη δυσφημία, μόνο και μόνο για να διατηρήσω καθαρή και αμώμητη την αγνή εν Χριστώ πίστη. (Τα ευρεθέντα, Μελέτη περί της των Κυπρίων…, τόμος β΄. σελ. 29)
• Τι είδους κοινωνία μπορεί να υπάρξει μεταξύ αληθείας και πλάνης; Αλλά και τι κοινό μεταξύ των Κυπρίων και ημών; Εκείνοι, αν και ήταν πάντοτε αυτόνομη Εκκλησία, πρόδωσαν την αυτονομία τους αυτή σε μία Εκκλησία, που είναι αντίθετη από εμάς στα καίρια σημεία των δογμάτων. Από τότε λοιπόν υπόκεινται ολωσδιόλου σ’αυτήν και ως τώρα την υπηρετούν εκουσίως ή ακουσίως. Εμείς όμως, τι όφελος ή υπηρεσία ελπίζουμε να έχουμε από αυτούς, ώστε να δεχθούμε να κοινωνήσουν μαζί μας; Ας μας αφήσουν ήσυχους, ή μάλλον ας χαθούν απ’εδώ. Διότι θέλουν μεν να ενωθούν με την Εκκλησία των Ορθοδόξων, αλλά όμως να μείνουν αμετάτρεπτες και όλες τους οι συνηθισμένες τους υποχρεώσεις, τις οποίες οφείλουν να επιτελούν προς τους Λατίνους ...
…Όλα αυτά όμως δεν θα σημάνουν την προσάρτησι της Εκκλησίας των Κυπρίων προς την οικουμενική, αλλά την υποταγή του οικουμενικού πατριάρχου και των υπό αυτόν, στον πάπα της Ρώμης χωρίς να το πάρουμε είδηση. Άλλωστε, και κάθε αίρεση παρακαλεί να ενωθεί με μας τους Ορθοδόξους, εφόσον θα διατηρήσει αμετάτρεπτες τις συνήθειές της. Αλλά και αυτός ο πάπας δεν ζητεί τίποτε άλλο από μας, παρά να τον αποκαλούμε άγιο και να συλλειτουργούμε με τους υπηκόους του. (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ…, σελ. 284)
• Από τότε που οι Κύπριοι υπέκυψαν στους Λατίνους, πέρασαν διακόσια σαράντα έτη. Επίσης έζησαν τριάντα δύο πατριάρχαι αυτής εδώ της βασιλίδος των πόλεων και δεκαεπτά βασιλείς, οι οποίοι δεν σκέφτηκαν ούτε στο όνειρό τους να δεχθούν τους Κυπρίους σε εκκλησιαστική κοινωνία. Αυτούς λοιπόν που τόσο πολλοί και εξαίρετοι άνδρες περιφρόνησαν ως αναξίους για εκκλησιαστική κοινωνία με τους Ορθοδόξους, εμείς θα τους δεχθούμε, ωσάν να ήμαστε δήθεν αγιώτεροι και σοφώτεροι από όλους αυτούς; Μακριά από μας μία τέτοια άγνοια, για να μην πω πώρωσις! Διότι το να δεχθούμε αυτούς που εκείνοι απέφυγαν, προσάπτει μεν σε όλους εκείνους τη κατηγορία της μεγίστης απραξίας, σε μας δε, καταδεικνύει τελεία παραφροσύνη. Εγώ φυσικά θα προτιμούσα να θανατωθώ μύριες φορές, παρά να δω την Ορθόδοξο Εκκλησία (η οποία ενώνεται βέβαια μόνο με την ουράνια Εκκλησία των πρωτοτόκων) ενωμένη με την Κυπριακή (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ…, σελ. 285)
Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός
• Αντιθέτως, όσοι αγαπούν τον Θεό, πρέπει να έχουν ετοιμασθεί να πολεμήσουν μαζί τους στα έργα. Επίσης, να είναι έτοιμοι να υποφέρουν κάθε κίνδυνο για την ευσέβεια και για τον αγώνα να μην μολυνθούν από την κοινωνία με τους ασεβείς. (Α. Δημητρακοπούλου, Ορθόδοξος Ελλάς, σελ. 106-107)
• Οι περισσότεροι αδελφοί, έχοντας πάρει θάρρος από την εξορία μου, ελέγχουν με αυστηρότητα τους αλητήριους (Λατινόφρονες) και παραβάτες της ορθής πίστεως και των πατρικών θεσμών. Τους διώχνουν επίσης από παντού ως καθάρματα, χωρίς να ανέχονται να συλλειτουργούν μαζί τους, ούτε να της μνημονεύουν καθόλου στα μυστήρια ως Χριστιανούς …
… Να συμβουλεύσεις δε τους ιερείς του Θεού να αποφεύγουν με κάθε τρόπο την εκκλησιαστική κοινωνία με τον λατινόφρονα μητροπολίτη τους και ούτε να συλλειτουργούν μαζί του, ούτε να τον μνημονεύουν καθόλου, ούτε να τον θεωρούν αρχιερέα, αλλά ως μισθωτό λύκο! (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ…, σελ. 297)
• Ο δε καλόγηρος αυτού του μισθωτού και όχι γνησίου ποιμένος σας, ο επίσκοπος Μονεμβασίας που προανέφερα, αφού έλαβε από τον βασιλέα την ηγουμενία της Μονής του Προδρόμου, ούτε μνημονεύεται από τους καλόγηρούς του, ούτε τον θυμιάζουν καθόλου ως Χριστιανό… (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ…, σελ. 298)
• … Να αποφεύγετε λοιπόν και εσείς αδελφοί, την εκκλησιαστική κοινωνία με τους ακοινωνήτους και το μνημόσυνο των αμνημονεύτων. Δείτε, εγώ ο αμαρτωλός Μάρκος σας λέγω, ότι όποιος μνημονεύει τον πάπα ως Ορθόδοξο αρχιερέα, είναι ένοχος να εκπληρώση όλο τον Λατινισμό, μέχρι και αυτού του ξυρίσματος της γενειάδος. Ο Λατινόφρων αυτός θα καταδικαστεί μαζί με τους Λατίνους και θα θεωρηθεί ως παραβάτης της πίστεως. (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ…, σελ. 298)
(σ.σ. Το γεγονός ότι κανείς από τους μετέπειτα του Αθηναγόρα Πατριάρχες, δεν καταδίκασε τις αιρετικές πράξεις του τελευταίου, συμπεριλαμβανομένου και του μνημόσυνου του πάπα, τους κάνει το ίδιο αιρετικούς και συγκοινωνούς με τα έργα του. Μάλιστα συχνά, πυκνά, δήλωσαν ότι θα ακολουθήσουν και την ίδια γραμμή με τον Αθηναγόρα.)
• Φευκτέον αυτούς, ως φεύγει τις από όφεως, ως αυτούς εκείνους, η κακείνων πολλώ δήπου χείρονας, ως χριστέμπορους και χριστοκάπηλους… Φεύγετε ουν αυτούς αδελφοί, και την προς αυτούς κοινωνίαν. Οι γάρ τοιούτοι ψευδαπόστολοι, εργάται δόλιοι, μετασχηματιζόμενοι εις αποστόλους Χριστού. (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ…, σελ. 298)
• Οὔτε βούλομαι, οὔτε δέχομαι την αὐτοῦ (σ.σ. του Πατριάρχου) ἤ τῶν μετ΄ αὐτοῦ κοινωνίαν, το παράπαν οὐδαμῶς οὔτε ἐπί ζωῆς μου, οὔτε μετά θάνατον… Ὥσπερ παρά πᾶσάν μου την ζωήν ἐμήν κεχωρισμένος ἀπό αὐτῶν, οὕτω και ἐν τῶ καιρῶ τῆς ἐξόδου μου, και ἔτι και μετά την ἐμήν ἀποβίωσιν. Και ἐξορκῶν ἐντέλλομαι, ἵνα μηδείς ἐξ αὐτῶν προσεγγίση ἤ ἐν τῆ ἐμῆ κηδεία, ἤ ἐν τοῖς μνημοσύνοις μου, ἀλλά οὐδέ ἄλλου τινός τῶν τούτου μέρους ἡμῶν ὥστε συμφορεύειν έπιχειρῆσαι, και συλλειτουργεῖν τοῖς ἡμετέροις. Τοῦτο γάρ ἐστι το τα ἄμικτα μίγνυσθαι. Δεῖ γάρ παντάπασιν (σ.σ. παντελώς) ἐκείνους εῖναι κεχωρισμένους ἡμῶν, μέχρις ἄν δῶ ὁ Θεός την καλήν διόρθωσιν και εἰρήνην τῆς Ἐκκλησίας αὐτοῦ. (P.G. 160, 536 C- 537 A)
• Πέπεισμαι γάρ ἀκριβῶς, ὅτι ὅσον ἀποδιίσταμαι τούτου (σ.σ. του Πατριάρχου) και τῶν τοιούτων (σ.σ. των ενωτικών), ἐγγίζω τῶ Θεῶ και πᾶσι τοῖς πιστοῖς και ἁγίοις Πατράσι. Και ὥσπερ τούτων χωρίζομαι, οὕτως ἑνοῦμαι τῆ ἀληθεία και τοῖς ἁγίοις Πατράσι τοῖς θεολόγοις τῆς Ἐκκλησίας. (P.G. 160, 536 C-D)
16ος ΑΙΩΝΑΣ
Ιερός Γεννάδιος Σχολάριος
• Μη γένοιτο να κάνω αιρετική την Εκκλησία μου, την αγία μητέρα των Ορθοδόξων, δεχόμενος το μνημόσυνο του πάπα, εφόσον ομολογεί και πιστεύει εκείνα, για τα οποία δεν τον δέχεται η Εκκλησία μας. Όποιος λοιπόν ομολογήσει, ότι ο πάπας ορθοτομεί τώρα τον λόγο της αληθείας, ομολογεί ότι οι δικοί μας πρόγονοι είναι αιρετικοί. Η γνώμη μου λοιπόν ήταν και θα είναι αυτή. Και θα είμαι οπωσδήποτε πάντοτε ακοινώνητος προς τον πάπα και όσους έχουν εκκλησιαστική κοινωνία με αυτόν, όπως οι Πατέρες μας. Διότι πρέπει να μιμούμαστε την ευσέβειά τους, αφού δεν έχουμε την αγιοσύνη και την σοφία τους. (Οι αγώνες των μοναχών υπέρ…, σελ. 304)
ΠΗΓΗ
